«Μητρόπολη των εορτών» ονομάζει ο χρυσορρήμονας Ιωάννης την εορτή των Χριστουγέννων και δικαίως μια και η Γέννηση του Χριστού αποτελεί την αρχή των σημείων της θείας οικονομίας για την λύτρωση του ανθρωπίνου γένους, οικονομία που κορυφώνεται με το Πάθος, την Ανάσταση και την εις ουρανούς αποκατάσταση του ανθρώπου, στο πρόσωπο του Θεού που προσέλαβε άνθρωπο για να σώση τον άνθρωπο. Σαν μητρόπολη των εορτών λοιπόν και κατά μίμηση της προπαρασκευαστικής περιόδου(τριώδιο-τεσσαρακοστή) του Πάσχα, οι Πατέρες καλώς ενομοθέτησαν ώστε να προεορτάζουμε το θαύμα των Θεοφανείων-Χριστουγέννων με πλήθος εορτολογικών και υμνολογικών σημείων. Προπαρασκευή πρακτική και πνευματική που κατανύσσει την καρδιά, την προετοιμάζει για τον ερχομό του μεγάλου Ποθούμενου, αποκαλύπτει μεγαλόπρεπα την θεολογία της εορτής και προλειαίνει τα νοητά και σαρκικά αισθητήρια για τον συνειδητό και ορθόδοξο εορτασμό της.
Ήδη λοιπόν αυτή η ίδια η εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου(21 Νοεμβρίου) είναι εισαγωγική στην αλήθεια του μυστηρίου και στην αποκάλυψη του εορτασμού. «Ο καθαρώτατος ναός του Σωτήρος, η πολυτίμητος παστάς και παρθένος, το ιερόν θησαύρισμα της δόξης του Θεού» εισάγεται στο Ναό των Ιεροσολύμων, ώστε να προετοιμαστεί σωματικά, ηθικά και πνευματικά για να γίνει του «Ιησού οικητήριον τερπνόν και ωραίον» , να προετοιμαστεί για «την είσοδον του Αρχιερέως του Μεγάλου», να γίνει «ναός καθαρός της θεότητος», κατά την σχετική υμνολογία της εορτής και να «συνειγάγη την χάριν την εν Πνεύματι Θείω» στον άχαρο και εσκοτισμένο κόσμο. Μαζί με την Παρθένο Μαριάμ προετοιμαζόμαστε και εμείς πνευματικά ώστε να γίνουμε « θεοτόκοι» τ.ε να υποδεχτούμε τον Ερχόμενο εν ταις καρδίαις και να γεννηθεί εντός μας ο Χριστός.
Με την εορτή του Αγίου Στυλιανού(26 Νοεμβρίου) ξεκινάμε ένα νοητό οδοιπορικό προς την Βηθλεέμ «μετά των Μάγων υπό αστέρος» «συγχορεύοντες μετά της οικουμένης», αφού ακούγεται σαν χαρμόσυνος παιάνας για πρώτη φορά το προεόρτιο Κοντάκιο της Εορτής το οποίο θα μας συνοδεύει σε κάθε Θεία Λειτουργία έως και την παραμονή, υποδεικνύοντας μας τον δρόμο και το τέλος της προεόρτιας πορείας μας: «Η Παρθένος σήμερον, τον προαιώνιον Λόγον, εν σπηλαίω έρχεται, αποτεκείν απορρήτως. Χόρευε, η οικουμένη ακουτισθείσα, δόξασον, μετά Αγγέλων και των ποιμένων, βουληθέντα εποφθήναι, Παιδίον νέον, τον προ αιώνων Θεόν».
Στις επόμενες πανηγυρικές ακολουθίες του Αγίου Ανδρέου (30 Νοεμβρίου), αγίου Νικολάου(6 Δεκεμβρίου) και αγίου Σπυρίδωνος(12 Δεκεμβρίου), παρεμβάλλονται προεόρτια τροπάρια που ανάγουν τον νου μας προς την Βηθλεέμ και εμπλουτίζουν την κατανυκτική αυτή περίοδο με θείο πόθο και φως ιδιαιτέρως χαρμόσυνο και εορταστικό: «Ὑπόδεξαι Βηθλεέμ, τὴν τοῦ Θεοῦ Μητρόπολιν· φῶς γὰρ τὸ ἄδυτον, ἐπὶ σὲ γεννῆσαι ἥκει…», «Σπήλαιον εὐτρεπίζου· ἡ Ἀμνὰς γὰρ ἥκει, ἔμβρυον φέρουσα Χριστόν. Φάτνη δὲ ὑποδέχου, τὸν τῷ λόγῳ λύσαντα τῆς ἀλόγου πράξεως, ἡμᾶς τοὺς γηγενεῖς. Ποιμένες ἀγραυλοῦντες, μαρτυρεῖτε θαῦμα τὸ φρικτόν, καὶ Μάγοι ἐκ Περσίδος, χρυσὸν καὶ λίβανον καὶ σμύρναν, τῷ Βασιλεῖ προσάξατε· ὅτι ὤφθη Κύριος ἐκ Παρθένου Μητρός, ὃν περ καὶ κύψασα, δουλικῶς ἡ Μήτηρ προσεκύνησε, καὶ προσεφθέγξατο τῷ ἐν ἀγκάλαις αὐτῆς. Πῶς ἐνεσπάρης μοι, ἢ πῶς μοι ἐνεφύης, ὁ λυτρωτής μου καὶ Θεός;», «Παρθένοι προεξάρξατε, τῇ τῆς Παρθένου χαρᾷ, μητέρες αἰνέσατε, τὴν προπομπὴν τῆς Μητρός, Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν. Μάγοι σὺν τοῖς Ἀγγέλοις, σὺν ἡμῖν οἱ Ποιμένες· ἔρχεται γὰρ ἐν πόλει, Βηθλεὲμ τοῦ γεννῆσαι…», κοσμήματα του ελληνορθόδοξου λόγου με υψηλή πνευματική και αισθητική αξία.
Ιδιαίτερη σημασία για το προπαρασκευαστικό-προεόρτιο κλίμα έχουν οι εορτές-μνήμες των προφητών κατά το μήνα Δεκέμβριο. Οι προφήτες, οι δίκαιοι και τα ιερά πρόσωπα της Παλαιάς Διαθήκης είναι εκείνοι οι λέγόμενοι «προ Χριστού Χριστιανοί» πού με τις προφητείες, τις προτυπώσεις και τις αποκαλύψεις τους οδήγησαν και τους συγχρόνους τους, αλλά και τους διψώντες την Αλήθεια εν πάση γενεά στην πρόγνωση και λατρεία του αληθινού Θεού και του Ερχόμενου Μεσσία Χριστού, του Λυτρωτή του κόσμου. Έτσι εορτάζουμε ξεχωριστά τους προφήτες Ναούμ, Αββακούμ, Σοφονία, Αγγαίο(1,2,3.16 Δεκεμβρίου αντίστοιχα), ιδιαιτέρως δε μία εβδομάδα πριν τα Χριστούγεννα τον προφήτη Δανιήλ και τους Τρεις Παίδας « δια το είναι αυτούς» από την φυλή Ιούδα και τον οίκο Δαβίδ απ’όπου προήλθε ο Ιησούς Χριστός κατά τον συναξαριστή(17 Δεκεμβρίου), αλλά και για το θαύμα της Καμίνου που προτυπώνει την εξ αειπαρθένου άφθορη γέννηση του Χριστού. Η μνήμη και ιδιαίτερη τιμή των προσώπων της Παλαιάς Διαθήκης κορυφώνεται και εορτάζεται εντελέστερα τις δύο Κυριακές πριν από τα Χριστούγεννα: την Κυριακή των προπατόρων , όπου ξεχωρίζει η μνήμη των Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ και την Κυριακή προ των Χριστουγέννων, όπου εορτάζεται η μνήμη πάντων των δικαίων, των προφητών και προφητίδων «από Αδάμ έως Ιωσήφ του Μνήστορος της Υπεραγίας Θεοτόκου»(Συναξάριο της Κυριακής προ των Χριστουγέννων) και διαβάζεται η σχετική περικοπή από τον Ματθαίο «Βίβλος γενέσεως Ιησού Χριστού, υιού Δαβίδ Υιού Αβραάμ κτλ» , στην οποία απαριθμούνται οι 52 κατά σάρκα πρόγονοι του Χριστού. «Ἆρόν σου τήν φωνήν ἀληθῶς, Σιών Θεοῦ ἡ θεία πόλις, καί κήρυξον. Πατέρων τήν θείαν μνήμην. Σύν Ἀβραάμ, Ἰσαάκ, Ἰακώβ τιμῶσα τόν ἀοίδιμον…» , ψάλλει στον όρθρο της Κυριακής εκείνης αξίως και χαρμοσύνως η Εκκλησία του Χριστού. Ανάμεσα στις προπαρασκευαστικές εορτές των Χριστουγέννων συγκαταλέγεται και η εορτή της Συλλήψεως της Αγίας Άννης( 9 Δεκεμβρίου), μάμμης του Χριστού, μια και εκείνη συνέβαλε στον μεγάλο ερχομό , αφού κυιοφόρησε και έτεκεν την Μητέρα του Θεού.
Με τον Εσπερινό της 20ης Δεκεμβρίου έχουμε μπεί ήδη στην κυρίως προεόρτια περίοδο, όπου όλα τα τροπάρια, οι ύμνοι και οι ακολουθίες των ημερών είναι αφιερωμένες φυσικά και αποκλειστικά στην προϋπάντηση του Επιφανέντος Χριστού. « Ετοιμάζου Βηθλεέμ ήνοικται πάσιν η Εδέμ…», είναι το απολυτίκιο-τροπάριο των ημερών, ενώ στα απόδειπνα των ημερών ορίζεται να ψαλούν προεόρτιοι κανόνες, τονισμένοι στους αντίστοιχους τριωδίους κανόνες της μεγάλης εβδομάδας, ποιήματα Συμεών του Μεταφραστού. ««Κύματι θαλάσσης, τὸν κρύψαντα πάλαι διώκτην τύραννον, φάτνῃ κρυπτόμενον,κτείναι ζητεί ο Ηρώδης…», είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα από την φιλοσοφία και το περιεχόμενο των Κανόνων. Ο ιδιαίτερος όμως ύμνος πού χαρακτηρίζει και ξεχωρίζει για την ομορφιά και τα έντονα συναισθήματα που προκαλεί στον ακροώμενο είναι το προεόρτιον ποίημα του Ρωμανού του Μελωδού και οσίου, πού ψάλλεται τμηματικά και κατ’ αλφάβητον στους Αίνους του όρθρου των ημερών και το πρώτο του Τροπάριο έχει ως εξής: «Αἱ Ἀγγελικαί, προπορεύεσθε Δυνάμεις, οἱ ἐν Βηθλεέμ, ἑτοιμάσατε τὴν Φάτνην· ὁ λόγος γὰρ γεννᾶται· ἡ σοφία προέρχεται, δέχου ἀσπασμὸν ἡ Ἐκκλησία, εἰς τὴν χαράν τῆς Θεοτόκου, λαοὶ εἴπωμεν· Εὐλογημένος ὁ ἐλθών, Θεὸς ἡμῶν δόξα σοι».
Την παραμονή της Εορτής ψάλλονται λιτά ή πανηγυρικά οι μεγάλες ώρες της Εορτής και τελείται κατά περίπτωσιν η μεγαλόπρεπη και αρχαιοπρεπής λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου συνημμένη με τον πανηγυρικό Εσπερινό της Εορτής, την λαμπρή εκείνη ακολουθία των βαθυτάτης θεολογίας ύμνων και συνταρακτικά δυναμικών προφητικών αναγνωσμάτων. Ήδη λοιπόν έχει κηρυχθεί διά του ευαγγελικού αναγνώσματος το Ευαγγέλιον(=χαρμόσυνη είδηση) της δεσποτικής Γεννήσεως. Η ψυχή συντετριμμένη, γεμάτη χαρά ανεκλάλητη και μυστική ευφροσύνη, θα κλίνει γόνυ μπροστά στο ταπεινό σπήλαιο, όπου «το ξύλον της Ζωής, εξήνθησεν εκ της Παρθένου»
Ας αναχθούμε λοιπόν και εμείς νοητώς , προεορτάζοντας αισθητώς και ευφραινόμενοι, προς την νοητή Ανατολή, που γεννιέται στην Βηθλεέμ της Εκκλησίας για να Τον προϋπαντήσουμε με έργα αγαθά αρετών και ευπρεπισμένο τον οίκο της ψυχής.
