Το σπήλαιο που εικονίζεται δηλώνει το σκοτάδι που υπήρχε στον κόσμο πριν από την Γέννηση του Χριστού. Αλλά και τον Άδη τον οποίο άνοιξε και φώτισε ο Χριστός με την Ανάστασή Του. Η περίοπτη θέση της Παναγίας θέλει να μας δείξει το μεγάλο ρόλο της στη σωτηρία μας αλλά και τη στενή σχέση Χριστού Παναγίας. Η δε υποφαίνουσα λύπη στο πρόσωπο της Παναγίας μας παραπέμπει στους λόγους του προφήτη Συμεών κατά τον Σαραντισμό του Κυρίου: «σου δεν την ψυχήν διελεύσεται ρομφαία». Η σχετική απόσταση η οποία βρίσκεται το Θείο Βρέφος από τη μητέρα Του υποδηλώνει την βεβαιότητα και το δέος της Παναγίας μας για την Θεότητά Του. Εικονίζεται δε ο Χριστός σπαργανωμένος με κάποιο τρόπο που παραπέμπει σε σαβανωμένο νεκρό, υπονοώντας την Ταφή του Κυρίου.
Μέσα στο σπήλαιο υπάρχουν μόνο δύο άκακα ζώα (βόδι και όνος). Εδώ ο εικονογράφος υπενθυμίζει ότι η παρουσία του Κυρίου στον κόσμο ελευθερώνει τους ανθρώπους από την «αλογία», αλλά και τους λόγους του Προφήτου Ησαϊα «έγνω βούς τον κτισάμενον και όνος την φάτνην του κυρίου αυτού. Ισραήλ δε με ουκ έγνω και ο λαός με ου συνήκε», όπου καυτηριάζει την αποστροφή του εκλεκτού λαού για το πρόσωπο του Χριστού. Ο Μνήστωρ Ιωσήφ στην Ορθόδοξη εικονογραφία εικονίζεται να κάθεται έξω από το σπήλαιο. Με αυτό τον τρόπο η εκκλησία μας βεβαιώνει για την απείρανδρο γέννηση του Χριστού. Σε μερικές εικόνες μπροστά στον καθήμενο Ιωσήφ ζωγραφίζεται γέροντας που σύμφωνα με την παράδοση είναι ο διάβολος και προσπαθεί να σπείρει αμφιβολίες και υπόνοιες στον Ιωσήφ. Ειδικά δε σε κάποιες εικόνες κρατώντας ένα ραβδί του λέει ότι αν το ραβδί αυτό ριζώσει και βγάλει βλαστάρια και φύλλα τότε είναι δυνατό να γεννήσει και μια Παρθένος. Γι αυτό σε κάποιες εικόνες παρουσιάζεται με βλαστούς και φύλλα το ξερό ραβδί. Οι Άγγελοι με δέος βρίσκονται έξω από το σπήλαιο και αναγγέλλουν το χαρμόσυνο γεγονός στους Ποιμένες οι οποίοι υποδηλώνουν τους απλούς ανθρώπους του Ισραήλ που δέχτηκαν το Χριστό. Εικονίζονται επίσης οι Μάγοι και υποδηλώνουν τους σοφούς ανθρώπους που όμως η θέση και η γνώση τους δεν στέκονται εμπόδιο στο να αναγνωρίσουν το Χριστό ως Σωτήρα και Θεό. Υποδηλώνουν και τους εξ εθνών αναζητητές της αλήθειας και του Θεού. Σε όλο το σκηνικό της εικόνας δεν έρχεται σε αντίθεση με τη Θεολογία της Εκκλησίας μας η απεικόνιση του λουτρού.
Σε κάποιες εικόνες ζωγραφείται το Θείο Βρέφος να το πλένουν γυναίκες. Σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας και η Παναγία μας γέννησε χωρίς πόνους και ο Χριστός δεν είχε ανάγκη καθαρισμού. Με την απεικόνιση αυτή μάλλον τονίζεται η ανθρώπινη φύση του Χριστού όπως έγινε με την Περιτομή και την Υπαπαντή.
