Το αγαθό και το κακό.
Ο Θεός είναι αγαθός και πηγή κάθε αγαθού. Το κακό είναι άρνηση του αγαθού. Ενώ το αγαθό ενοποιεί και συνέχει τα διαιρεμένα, το κακό διαιρεί και φθείρει τα ενωμένα. Το αγαθό όμως εμφανίζεται στον κόσμο ασθενέστερο από το κακό. Φαίνεται να παραμερίζεται και να υποχωρεί, ενώ το κακό να κυριαρχεί και να θριαμβεύει. Η Εκκλησία γνωρίζει τη δύναμη του κακού στον κόσμο, αλλά και δεν αναγνωρίζει σε αυτό απόλυτη εξουσία. Το κακό κατά τη διδασκαλία της δεν έχει οντολογική αλλά ηθική αρχή. Γι 'αυτό δεν υπάρχει πουθενά και ποτέ μόνο του, αλλά παρουσιάζεται παντού και πάντοτε με το σώμα του αγαθού που διαβρώνει.
Ηθική και οντολογία.
Ενώ όμως το κακό δεν έχει οντολογική αρχή, προκαλεί διάστροφες οντολογικές καταστάσεις. Εκτρέπει τα όντα στο παρά φύση. Έτσι τα ηθικά προβλήματα που δημιουργεί το κακό προσλαμβάνουν οντολογικές διαστάσεις. Αντίστοιχα και το ενδιαφέρον της ηθικής στρέφεται αναπόφευκτα στην οντολογία. Η ηθική ανόρθωση του ανθρώπου προϋποθέτει την οντολογική ανακαίνιση του. Και η ηθική τελείωση του πραγματοποιείται με τη βίωση της οντολογικής ανακαινίσεως του.
Το πρόβλημα της ηθικής.
Ως πρόβλημα της ηθικής παρουσιάζεται συνήθως η σωστή καθοδήγηση του αυτεξούσιου του ανθρώπου. Η καθοδήγηση όμως αυτή είναι σε τελική ανάλυση αδύνατη μέσα στο κράτος της φθοράς και του θανάτου. Η φθορά είναι η ασθένεια του ανθρώπου και ο θάνατος η υποδούλωση του στην αμαρτία. Με την αμαρτία, που λειτουργεί ως κεντρί του θανάτου, γίνεται ο άνθρωπος δούλος του «σώματος του θανάτου» και παραμένει διαρκώς σε κατάσταση εσωτερικής διασπάσεως και συγχύσεως.
Ο φόβος του θανάτου.
Ο φόβος του θανάτου διαποτίζει ολόκληρη τη ζωή του ανθρώπου και επηρεάζει τις σχέσεις του με τον Θεό, τον πλησίον και το περιβάλλον του. Ολόκληρος ο πολιτισμός του ανθρώπου, η οργάνωση της ζωής του, οι τέχνες και οι επιστήμες του, τα ήθη και τα έθιμα του, οι παραδόσεις και οι οραματισμοί του προσδιορίζονται σε τελική ανάλυση από το φόβο του θανάτου. Γι' αυτό και η καταξίωση του ανθρώπου είναι αδύνατη χωρίς την απελευθέρωση του από τον φόβο αυτόν. Έτσι κατανοείται και η οργανική σχέση της ηθικής ζωής με την οντολογία και ειδικότερα την ανθρωπολογία.
Η δύναμη της χριστιανικής ηθικής.
Η χριστιανική ηθική δεν αποσκοπεί στη γνώση ή την προβολή ορισμένων ηθικών κανόνων ή αρχών, αλλά στην ανασύνδεση του ανθρώπου με την πηγή της αγαθότητας και της ζωής, τον Θεό. Η κοινωνία με τον Θεό ανακαινίζει τον άνθρωπο και αποκαθιστά τις σωστές σχέσεις του με τον πλησίον και το περιβάλλον. Η αντικειμενοποιημένη ηθική όχι μόνο δεν συμφωνεί με τον πνεύμα του χριστιανισμού, αλλά και βρίσκεται σε αντίθεση προς αυτό. Η χριστιανική ηθική είναι η ηθική της χάριτος ή της καινής εν Χριστώ ζωής. Δεν περιορίζεται σε τύπους και κανόνες, αλλά επεκτείνεται στην ελευθερία του Πνεύματος. Και η επέκταση αυτή γίνεται με την τήρηση των εντολών του Θεού και τη συμμόρφωση προς το Θέλημα του. Ο στόχος της χριστιανικής ηθικής δεν είναι ψυχολογικός ή κοινωνικός αλλά πνευματικός ή οντολογικός. Δεν αποβλέπει στη συναισθηματική ικανοποίηση ή την κοινωνική τακτοποίηση του ανθρώπου, αλλά στην ανάδειξη του σε κοινωνό της χάριτος του Αγίου Πνεύματος και μέτοχο της Θείας ζωής.
Περιεχόμενο πρώτου μέρους.
Στο πρώτο μέρος του τόμου αυτού θα κινηθούμε στην κατακόρυφη διάσταση της χριστιανικής ηθικής που αναφέρεται στην σχέση του ανθρώπου με τον Θεό. Εδώ θα εξετάσουμε πριν απ' όλα την παρουσία του αγαθού και του κακού μέσα στον κόσμο, τη δυνατότητα γνώσεως και πραγματώσεως του αγαθού από τον άνθρωπο, όπως και τους τρόπους καταπολεμήσεως του κακού. Στη συνέχεια θα μιλήσουμε για τον χαρακτήρα της χριστιανικής ηθικής, για τις προϋποθέσεις και τους τρόπους βιώσεως της, όπως και για τις βασικές εκδηλώσεις της στην καθημερινή ζωή του ανθρώπου. Ακολούθως θα γίνει λόγος για την ένταξη και παραμονή του ανθρώπου στην Εκκλησία, όπως και για τη συμμετοχή του στη Θεία λατρεία, και θα αναλυθούν οι πνευματικές και ηθικές συνέπειες που απορρέουν από εδώ για τη ζωή του. Τέλος θα αναφερθούμε στη μίμηση του Χριστού και των Αγίων και θα τελειώσουμε με την επισήμανση του έργου του Αγίου Πνεύματος στη ζωή των πιστών.
