Τετάρτη 31 Δεκεμβρίου 2008

Μέρα που δέχεσαι ευχές, δέξου και μια απο μένα, χρόνια πολλά, χρόνια καλά, χρόνια ευτυχισμένα!!

Μελάνης οσίας,ιερομάρτυρος


Καταυγασθείσα την ψυχήν φρυκτωρίαις του αναλάμψαντος ημίν εκ Παρθένου, εν αρεταίς διέλαμψας, πανεύφημε· πλούτον γαρ σκορπίσασα επί γην εφθαρμένον, εναπεθησαύρισας τον ουράνιον πλούτον και εν ασκήσει έλαμψας φαιδρώς. Όθεν, Μελάνη, σε πόθω γεραίρομεν.

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ

Αν το νέο Έτος ήταν λουλούδι,
μακάρι το άρωμά του να διαλύσει
κάθε τι άσχημο από την ατμόσφαιρα της ζωής σου

glitter-graphics.com

Αγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία

Comment Graphics, Graphics Myspace, code for myspace
More GRAPHICS...

Να τα πούμε;

Comment Graphics, Graphics Myspace, code for myspace
More GRAPHICS...


Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά,
ψιλή μου δενδρολιβανιά,
κι αρχή καλός μας χρόνος,
εκκλησιά με τ' άγιο θρόνο.

Αρχή που βγήκεν ο Χριστός,
άγιος και πνευματικός
στη γη να περπατήση
και να μας καλοκαρδίση.

Άγιος Βασίλης έρχεται
-άρχοντες τον κατέχετε
από την Καισαρεία
-είσαι αρχόντισσα κυρία.

Βαστάει εικόνα και χαρτί,
με τον Χριστό τον λυτρωτή
χαρτί και καλαμάρι,
δες και με το παληκάρι.

Tο καλαμάρι έγραφε
την μοίρα μου την έγραφε
και το χαρτί ομίλει
γιε μου ΄καλέ Βασίλη.

Κάτσε να φάς κάτσε να πιείς
κάτσε τον πόνο σου να πείς
κάτσε-κάτσε να τραγουδήσεις
και να μας και να μας καλοκαρδίσεις.

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ


glitter-graphics.com

Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα

Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα Σάμου











Άγιος Βασίλης έρχεται
ποπίσω απ' το καμάρι
βαστά μυζήθρες και τυριά
βαστά κι ένα γκινάρι
Εμείς εδώ δεν ήρθαμε
να φάμε και να πιούμε
μον' έχεις κόρην έμορφην
κι ήρθαμε να την δούμε
Φέρτε μας κρασί να πιούμε
και του χρόνου να σας πούμε
Αν έχεις κόρην έμορφην
βάλτηνε στο ζιμπίλι
και κρέμασέ τηνε ψηλά
να μην τη φαν' οι ψύλλοι
Σ' αυτό το σπίτι που ‘ρθαμε
τα ράφια ειν' ασημένια
του χρόνου σαν και σήμερα
να ‘ναι μαλαματένια
Φέρτε μας κρασί να πιούμε
και του χρόνου να σας πούμε (δις

Καλαντα πρωτοχρονιας Ικαριας











Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά, ψηλή μου δεντρολιβανιά
κι αρχή καλός μας χρόνος, εκκλησιά με τ' άγιος θρόνος
Άγιος Βασίλης έρχεται από τον κάβο Πάπα
βαστάει και στην πλάτη του μια μαλλιαρή θυλάκα
να βάλει μέσα τα ψωμιά, τις τηγανίτες, τα λεφτά
- Εσένα, αφέντη, πρέπει σου καρέκλα καρυδένια
για ν' ακουμπάς τη μέση σου τη μαργαριταρένια
- Και πάλι ξαναπρέπει σου, βάλε στραβά το φέσι σου
και δίπλα το βρακί σου για να σκάσουν οι εχθροί σου
- Πολλά ΄παμε τ΄αφέντη μας ας πούμε της κυράς μας
- Κυρά ψηλή, κυρά λιγνή, κυρά ταπανοφρύδα
που έχεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι στήθος
και του κοράκου τα φτερά τα ‘χεις ταπανοφρύδια
που όταν λουστείς και χτενιστείς και πας στην εκκλησιά σου
η στράτα* ρόδα γέμισε απ' την περπατησιά σου
- Πολλά ‘παμε και της κυράς, ας πούμε και της κόρης
- Έχεις και κόρην όμορφη, που δεν έχει ιστορία
ούτε στην Πόλη βρίσκεται, ούτε στη Βενετία
- Έχεις και κόρη όμορφη, βάλ' τηνε στο ζεμπίλι
και κρέμασέ τηνε ψηλά, να μη τη φάν΄ οι ψύλλοι
- Πολλά ‘παμε, πολλά ‘παμε, μα δε μας εκεράσατε
κι αν ακόμα θε να πούμε, βάλτε μας κρασί να πιούμε
- Εφάγαμε τον πετεινό, να φάμε και την κότα
και δώστε μας το φλουράκι μας, να πάμε σ' άλλη πόρτα...

Κερκυραϊκά Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα












Ας την καλησπερίσουμε τούτην την φαμελίαν
ο Θεός να την πολυχρονά και να' χει την υγείαν.
Βασίλειε θαυματουργέ ήλθα να σε παινέσω
που στων αγγέλων το χορό βρίσκεσαι εν τω μέσω.
Της Καισαρείας γέννημα φλαστός Καππαδοκίας
και ποιητής και λυτρωτής της θείας λειτουργίας.
Κάμνω λοιπόν καλήν αρχήν επαίνους να συνθέσω
τον Άγιον Βασίλειον για να τον επαινέσω.
Να σας ειπώ τα θαύματα που έκαμε ο εαυτός του,
με του Θεού τη δύναμη που ήταν βοηθός του.

Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα της Μάνης












Ταχιά ταχιά είν' αρχιμηνιά,
ταχιά είν' αρχή τον χρόνου,
αρχή είν' αρχή τα κάλαντα
κι αρχή τον Γεναρίου.
Μέσα κοιμάται αφέντης μας
μαζί με την κυρά μας
και ποιος να μπει και ποιος να βγει
και ποιος να τους ξυπνήσει;
Ξύπνησε, αφέντη, ξύπνησε, να φάμε και να πιούμε:
-Αφέντη πύργος φαίνεσαι
κι ορθός σαν κυπαρίσσι,
και του ματιού σου η σαϊτιά
πύργους ξεθεμελιώνει,
πύργους και πετροπήγαδα
κι αυλές μαρμαρωμένες.
Είπαμε δα τ' αφέντη μας,
ας πούμε της κυράς μας:
- Κυρά μαρμαροτράχηλη
και φεγγαρομαγούλα
και κρουσταλλίδα του νερού
και πάχνη από τα χιόνια
Όπου τον έχεις τον υγιό
τον λευκοχαναχάρη,
που λούζεις και χτενίζεις τον
και στο σχολειό τον στέλνεις.
Κι ο δάσκαλος τον έβαλε
να του χαλαναρχείσει
κι εξέπασέ του το κερί
κι έκαψε το χαρτί του
κι έκαψε και τα ρούχα του
τα μορφογαζωμένα
κι ο δάσκαλος τον έδειρε
με το χρυσό βιτσάρι.
Παίρνει τον το παράπονο,
την άκρην άκρη πάει,
στο δρόμο τον συναπαντούν
οι δώδεκα Απόστολοι:
"Έλα να φας, έλα να πιεις,
έλα να τραγουδήσεις".

Τρίτη 30 Δεκεμβρίου 2008

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ

Αν το νέο Έτος ήταν λουλούδι,
μακάρι το άρωμά του να διαλύσει
κάθε τι άσχημο από την ατμόσφαιρα της ζωής σου

glitter-graphics.com

Σας πήραμε, σας πήραμε φλουρί Kωνσταντινάτο



“Σας πήραμε, σας πήραμε φλουρί κωνσταντινάτο!”

“Μας πήρατε, μας πήρατε βαρέλι δίχως πάτο!”

Η στιχομυθία από το γνωστό [;] παιδικό παιχνίδι.

Ιστορίες Ελληνικά Ήθη και Έθιμα της πρωτοχρονιάς

Το σπάσιμο του ροδιού

Το σπάσιμο του ροδιού το πρωί της Πρωτοχρονιάς, μετά την εκκλησιαστική λειτουργία του Αγίου Βασιλείου, είναι μια παράδοση που τη συναντάμε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.Ο νοικοκύρης κάθε σπιτιού φέρει στον εκκλησιασμό μαζί του ένα ρόδι. Όταν η οικογένεια επιστρέφει στο σπίτι, ο νοικοκύρης δεν μπαίνει μέσα μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Πρέπει να χτυπήσει το κουδούνι της εξώπορτας και να του ανοίξουν, καθώς δεν πρέπει να χρησιμοποιήσει το κλειδί του. Μπαίνοντας ως καλεσμένος, με το δεξί πόδι, θα είναι αυτός που θα 'κάνει το καλό ποδαρικό', κρατώντας το ρόδι στο χέρι.Στη συνέχεια, ρίχνει κάτω το ρόδι με δύναμη, ώστε να σπάσει και να πεταχτούν οι ρώγες-σπόροι του παντού, ενώ ταυτόχρονα λέει: "με υγεία , ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά".
Οι κολόνιες
Στην Κεφαλονιά,

καθώς και στα υπόλοιπα Επτάνησα, το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, οι κάτοικοι του νησιού γεμάτοι χαρά για τον ερχομό του νέου χρόνου, κατεβαίνουν στους δρόμους κρατώντας μπουκάλια με κολόνιες και ραίνουν ο ένας τον άλλον τραγουδώντας: "Ήρθαμε με ρόδα και με ανθούς να σας ειπούμε χρόνους πολλούς" και ευλογώντας έτσι τον ερχομό του νέου έτους, ευχόμενοι μακροζωία και ευρωστία.
Η ευχή που ανταλλάσσουν για τον χρόνο που φεύγει είναι: "Καλή Αποκοπή", δηλαδή «με το καλό να αποχωριστούμε τον παλιό χρόνο».Το πρωί της Πρωτοχρονιάς η μπάντα του δήμου περνάει από όλα τα σπίτια και τραγουδάει καντάδες και κάλαντα: "Πάλιν ακούσατε άρχοντες πάλι να σας ειπούμε, ότι και αύριον εστί ανάγκη να χαρούμε και να πανηγυρίζουμε Περιτομήν Κυρίου, την εορτή του Μάκαρος Μεγάλου Βασιλείου".
Στη Σιάτιστα
και στα γύρω χωριά, οι μικροί μεταμφιεσμένοι γυρίζουν στα σπίτια ή σταματούν τους μεγάλους στο δρόμο και τραγουδώντας «Και βάλε το χεράκι σου στην αργυρή σου τσέπη...», προσπαθούν να τους αποσπάσουν χρήματα.Συμβολισμοί και Τυχερά παιχνίδια στη Χαλκιδική.Τη νύχτα της Πρωτοχρονιάς, στα χωριά της Χαλκιδικής, η βρύση του χωριού έπρεπε να είναι ανοιχτή, έτσι ώστε να τρέχει η τύχη όλη τη χρονιά, σαν το νερό.Το χιόνι θεωρούνταν καλό σημάδι, καθώς συμβόλιζε την ευτυχία και ήταν προμήνυμα μιας καλής χρονιάς, εξού και η φράση «άσπρη μέρα, άσπρος χρόνος».Ο καθαρός ουρανός το πρωί της Πρωτοχρονιάς σήμαινε καθαρή χρονιά, δηλαδή χρονιά χωρίς αρρώστιες.
Στις Κυκλάδες
θεωρούν καλό οιωνό να φυσάει βοριάς την πρωτοχρονιά. Επίσης θεωρούν καλό σημάδι αν έρθει στην αυλή τους περιστέρι τη μέρα αυτή. Αν όμως πετάξει πάνω από το σπιτικό τους κοράκι τους βάζει σε σκέψεις μελαγχολικές ότι τάχα τους περιμένουν συμφορές.
Σε μερικά χωριά όταν πλένονται το πρωί της Πρωτοχρονιάς αγγίζουν το πρόσωπό τους μ' ένα κομμάτι σίδερο, για να είναι όλο το χρόνο... "σιδερένιοι". Με την Πρωτοχρονιά είναι συνδεδεμένες και πολλές προλήψεις. Τη μέρα αυτή αποφεύγουν να πληρώνουν χρέος, να δανείσουν λεφτά, να δουλέψουν ή να δώσουν φωτιά. 'Oλα αυτά ξεκινούν από την προληπτική σκέψη: ό,τι κάνει και πάθει κανείς αυτή τη μέρα θα εξακολουθεί να συμβαίνει όλο το χρόνο.
Οι ρόδες στη Δεσκάτη
Ενα έθιμο που συνηθίζεται από τους νεαρούς κατοίκους της περιοχής είναι η συλλογή παλιών λάστιχων αυτοκινήτων για να τα κάψουνε την παραμονή των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Τα λάστιχα συλλέγονται όλο το χρόνο με ιδιαίτερο ζήλο και ενθουσιασμό. Μεγάλος αριθμός λάστιχων μαζεύεται και οι φωτιές κρατάνε ως το πρωί και γίνονται πολύ μεγάλες σε μέγεθος. Τα παιδιά παίζουνε διάφορα παιχνίδια γύρω από τη φωτιά όπως το πατροπαράδοτο σάλτο πάνω από τη φωτιά.
Στην Επανομή
την παραμονή της Πρωτοχρονιάς έπαιζαν το «κουτσούκι»: τοποθετούσαν πεντάρες ή δεκάρες τη μια πάνω στην άλλη, με την ίδια όψη προς τα πάνω (κορώνα ή γράμματα). Στη συνέχεια με ένα μολυβένιο βαρίδι ο παίχτης χτυπούσε τα κέρματα προσπαθώντας να τα γυρίσει ανάποδα. ανάλογα με το πόσα τελικά γύριζε – το οποία έπαιρνε επίσης - καθοριζόταν και η τύχη του για όλη τη χρονιά.
ΠΟΝΤΟΣ
Στον Πόντο, για τ' ανύπαντρα κορίτσια έλεγαν : Εσύ κορίτσι που θέλεις να ονειρευτείς στον ύπνο σου αν θα πάρεις πλούσιο άντρα ή φτωχό, κρύψε κρυφά, χωρίς κανένας να σε δει, την πρώτη σου μπουκιά από τη βασιλόπιτα του τραπεζιού. Σαν κλειστείς μονάχη σου στην κάμαρά σου, άλειψε τηνε με μέλι και με βούτυρο, άνοιξε το παράθυρο που βλέπει κατά το Βοριά και στάσου εκεί τα μεσάνυχτα και πες :

Ω! Γενάρη, Καλαντάρη και καλά
καλαντισμένε, εκεί στις Άκριες που θα πας
κι εκεί που θα γυρίσεις εκεί 'ναι οι Μοίρες
των Μοιρών και η δική μου Μοίρα. Αν
είναι πλούσια και καλή, πες της να 'ρθει να
μ' εύρει, αν είναι και πεντάφτωχη, πάλι να
'ρθει να μ' εύρει.

Κοιμήσου ύστερα, με τη μπουκιά αφημένη στο παράθυρο και θα δεις στον ύπνο σου αυτό που ευχήθηκες.

Κίος Βιθυνίας (Προποντίδα=Θάλασσα του Μαρμαρά)
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς η νοικοκυρά έκανε μια πίτα, τον «Αϊ-Βασίλη». Μέσα στην πίτα έβαζε ένα φλουρί κι απάνω πατούσε το δικέφαλο αετό, τέσσερις φορές σταυρωτά, με τις κεφαλές προς τη μέση.
Το βράδυ στις 8 έστηναν τον ψημένο Αϊ-Βασίλη στην άκρη του τραπεζιού όρθιο κι ακουμπούσε στον τοίχο. Έπαιρνε τότε ο νοικοκύρης το κλωνάρι της ελιάς που είχε κόψει το πρωί και το κάρφωνε στον Αϊ-Βασίλη λέγοντας τις παρακάτω ευχές : «Με το καλό να μπει Αϊ-Βασίλης», «Να 'μαι γερός να ξανακάμομε την πίτα». Κατόπιν, αν είχαν χρυσή αλυσίδα την έβγαζαν και την κρεμούσαν στον Αϊ-Βασίλη. Ένα - ένα μέλος της οικογένειας τότε πλησίαζε και κρεμούσε ό,τι χρυσό αντικείμενο είχε κι έλεγαν «Και του χρόνου να 'μαστε καλά!». Το πρωί, ύστερα από την εκκλησιά, έκοβαν την πίτα. Κάθιζαν όλοι γύρω από το τραπέζι κι ο νοικοκύρης έκοβε την πίτα σε κομμάτια. Το πρώτο ήτανε του νοικοκυριού, το δεύτερο του Αϊ-Βασίλη, το τρίτο της νοικοκυράς, το τέταρτο της δουλειάς, τα υπόλοιπα των μελών της οικογένειας, ένα για τους φτωχούς και ένα για τους ξένους. Αμέσως ψάχνει καθένας να δει αν του έτυχε το φλουρί. Κοιτάζουν και το κομμάτι της δουλειάς. Αν τύχει εκεί το φλουρί η δουλειά θα πάει καλά όλο το χρόνο.
Καστανιές Ανατολικής Θράκης
Τη Βασιλόπιτα την έκαναν φυλλωτή. Έβαζαν γόμο (γέμιση) πλιγούρι και ανάμεσα στα φύλλα τον «παρά», το νόμισμα, και άλλα σημάδια. Η νοικοκυρά με τον παρά τη σταύρωνε τρεις φορές κι ύστερα τον έχωνε στο ζυμάρι, θα να βάλει πελεκούδι από την πόρτα ή κλαρί, για το σπίτι, κουκί στάρι για τα χωράφια, σταφίδα για το αμπέλι, κομματάκια τυρί για τα πρόβατα, άχερο για τα γελάδια... Στους λυπημένους που έστελναν πίτα, εκείνοι δεν την έκοβαν με το μαχαίρι αλλά ο καθένας έκοβε με το χέρι ένα κομμάτι. Την παραμονή το βράδυ έβαζαν στο τραπέζι εννιά ειδών φαγητά και πολλών ειδών οπωρικά, στη μέση τη βασιλόπιτα, τρία ψωμιά κι ένα κεράκι αναμμένο στο ένα ψωμί... Αφού έτρωγαν έκοβαν την πίτα. Σ' όποιον έπεφτε ο παράς, έλεγαν πως εκείνος «βασίλεψε». Τον «βασιλεμένο» παρά τον έριχναν μέσα σε ποτήρι με κρασί, έπιναν από λίγο και εύχονταν : «Και του χρόνου καλύτερα!». Τον παρά τον άφηναν στα Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ
Η πρωτοχρονιά στη Θράκη ξεποτυλίγεται μέσα στο Δωδεκαήμερο όπως σόλη την Ελλάδα. Είναι η πιο χαρούμενη ήμερα του έτους, γιατί μικροί μεγάλοι ανταλάσσουν δώρα, ανταλλάσσουν φιλιά, ανταλλάσσουν ευχές, και τρων και πίνουν όπου κι αν κάνουν επίσκεψη. Τα τραγούδια είναι στημένα ολημερίς κι ολονυχτίς.Τη χαρά όμως που απολαμβάνουν οι μικροί, τα παιδιά, είναι ασύγκριτη. Σαυτά στρέφεται η χαρά των γονέων κη φροντίδα. Σ' αυτά οι ανάδοχοι — οι νουνοί φροντίζουν να δώσουν τα δώρα τους, τα“βαφτιστικά” είναι ίσα με τα δικά τους παιδιά και τα θεωρούν οι ανάδοχοι σαν δικά τους και δεν τα ξεχωρίζουν. Γι' αυτό υπάρχει κη συνήθεια να ετοιμάσουν οι γονείς Πρωτοχρονιάτικη πίτα. Τούτη την πίτα, τα παιδιά θα τη μεταφέρουν με χαρά και πομπή στο σπίτι του νουνού ως πρωτοχρονιάτικο δώρο. Φτάνοντας προσφέρουν, την πίτα που μπορεί νάναι και μπακλαβάς και με μια σβούρα, που κρατούν στο χέρι — ένα κλαδί από βάγια —σουρβίζουν τους νουνούς απαγγέλοντας ρυθμικά:

Σούρβα, σούρβα γερό κορμί
γερό σταυρί και του χρόνου γούλ’ γέροι και καλόκαρδοι

Αλλού το συμπληρώνουν καλύτερα:

Σούρβα, σούρβα γερό κορμί
γερό κορμί, γερό σταυρί
σαν ασήμι σαν κρανιά
και του χρόν' γούλ' γεροί,
και καλόκαρδοι

Στο άνοιγμα της πόρτας ψάλλουν τον Άγι Βασίλη:
Άγιο Βασίλης έρχεται Γεννάρης ξημερώνει

— Άγιο Βασίλη, πόρκεσαι και πούθε να πηγαίνης;
— Απ' τη μάννα μ' έρχομαι και στο σκολειό πηγαίνω.

Έτσι οι νουνοί αφού φιλοδωρήσουν τους βαπτιστικούς των, αφού τους φορτώσουν με πολλούς ξηρούς καρπούς, τους αποστέλλουν με δώρα για τους σπιτικούς. Αυτή η επίσκεψις είναι η πρώτη, που γίνεται μετά την εκκλησία. Και είναι σαν μια ιεροτελεστία με το τυπικό της απαράβατο.
Αλλά και τα παιδιά όλα του λαού, όπως και τα Χριστούγεννα, γίνονται ομάδες στο πέσιμο του ήλιου και ξεκινούν στις συνοικίες να τραγουδήσουν τα πρωτοχρονιάτικα κάλανδα.




Μας ήρτε η Πρωτοχρονιά
σας εύχομαι χρόνια πολλά
σας εύχομαι ευτυχία
και του χρόνου με υγεία

Φίλοι μ' αν έχετε παιδιά
κι αν λείπουνε στην ξενητειά
εύχομαι να τα ιδήτε
ως καθώς επιθυμήτε.

Ευτυχές το νέον έτος
να το έχετε και φέτος
τι τα ζητούνε τα πολλά
που καταντούνε βαρεττά;

Τα ολίγ' αυτά αρκούνε
κι αλλού τα καρτερούνε
δια να σας καλαντίσω
και να σας ευχαριστήσω.

Στου παπού την πόρτα
κάθεται μια κόττα
δος μου το μπαξίσι μου
να πάγω σάλλη πόρτα.

Οταν τελείωση το τραγούδι οι σπιτικοί προσφέρουν τα παιδιά δώρα που τα λένε σουρβακίδια. Τα παιδιά εύχονται κι αποχωρούν να παν σάλλη πόρτα. .
εικονίσματα και τον επόμενο χρόνο τον έβαζαν στην άλλη πίτα.
Σάλλα μέρη της Θράκης τραγουδούν τα κάλανδα όχι μόνο από βραδύς, αλλά και το πρωί μετά την εκκλησία. Πηγαίνοντας στα σπίτια τραγουδούν τον Αγιβασίλη, παίρνουν δώρα φρούτα, χρήματα κλπ. Τα δώρα αυτά τα μαζεύουν όλα σ' ένα μέρος, και τα μοιράζονται κατόπιν. Όταν έλθουν τα Θεοφάνεια —τα Φώτα— ομάδες παιδιών με σταυρό μέσα σένα δίσκο ανάμεσα σε λουλούδια γυρίζουν στα σπίτια του χωριού και ψάλλουν έξω από τα κάγκελα της αυλής το απολυτίκιο “Εν Ιορδάνη”. Τότε βγαίνουν οι ένοικοι του σπιτιού και με ευλάβεια χαιρετούν το σταυρό και προσφέρουν ό,τι έχουν. Τότε τα δώρα που μαζεύονται όλο το δωδεκαήμερο τα συγκεντρώνουν σένα σπίτι και διασκεδάζουν το βράδυ των Θεοφανείων. Το γλέντι αυτό είναι εξαιρετικά έυθιμο. Την άλλη μέρα αρχίζει ή δουλειά κι ανοίγουν τα σχολεία και η μελέτη. Τα γλέντια παύουν.
Στην Κομοτηνή

τα Χριστούγεννα δεν λένε κάλανδα, αλλά την Πρωτοχρονιά από βραδύς γυρνούν με ταναμμένα φανάρια στολισμένα με κορδέλλες χάρτινες και ποικιλόχρωμες, με βαπόρια και τραγουδούν τα κάλανδα από ένα τυπωμένο βιβλίο. Τα παιδιά κρατούν σφυριά ξύλινα, βαμμένα με λογιώ - λογιώ χρώματα και μαυτά χτυπούν τις πόρτες και μαζεύουν στραγάλια, σύκα, ξυλοκέρατα, πορτοκάλια, καρύδια. 'Όχι όμως και χρήματα.

Η ποίηση των ημερών αυτών στη Θράκη είναι χωρίς σχήματα, είναι αληθινή, γεμάτη έξαρση κι αρμονία. Η λαϊκή μούσα τραγουδεί τον αγιοβασίλη με χαρτί και καλαμάρι και τον καλεί να καθίσει και να τραγουδίσει με το λαό μαζί.

.. Εδώ παραθέτουμε από πολλά που έχουμε το τραγούδι του νοικοκύρη:

Αφέντη μ' αφεντίτσι μου, χίλιες φορές αφέντη
Αφέντη μου στη τάβλα σου χρυσή καντήλα καίει
Αν βάλης λάδι και κηρί φέγγει τουν κόσμουν όλουν
φέγγει και τις αρχόντισσες που κλώθουν το χρυσάφι
που δερμονίζουν τα φλουριά και κοσκινίζουν τάστρα.
Κι από τα κοσκινίσματα κερνά τα παλικάρια.

Στο τραγούδισμα των καλάνδων πολλές φορές μεσολαβούν και διωξίματα. Δεν ανοίγουν οι πόρτες παρ' όλα τα χτυπήματα, αλλά και τα παιδιά ξέρουν να εκδικούνται με ωραία σκωπτικά στιχουργήματα.

Ένα τέτοιο σκωπτικό λέγονταν στο Ορτάκιοϊ της Θράκης:

Εσένα πρέπει αφέντη μου σακκί και δεκανίκι
να σε τραβούνε τα σκυλιά και πέντε δέκα λύκοι.

Δευτέρα 29 Δεκεμβρίου 2008

Ο όσιος Μαρκέλλος


Πέτυχε στη ζωή του διότι με τη χάρη του Θεού κατάλαβε, ότι οι κοσμικές λαμπρότητες φαίνονται και αφανίζονται όπως τα άνθη. Και είχε την πεποίθεση ότι ζωή αληθινή και κερδισμένη είναι μόνο εκείνη, που αφιερώνεται στην υπηρεσία του καλού, επάνω στο δρόμο του Ιησού Χριστού. Ο Μάρκελλος έζησε τον 5ο αιώνα, επί πατριαρχείας Γενναδίου του Α’ (458-471) και βασιλέως του Λέοντα Α’ του Μακέλλη. Η καταγωγή του Μάρκελλου ήταν από τη Συρία και η οικογένειά του ήταν αρκετά πλούσια. Επειδή οι γονείς του αγαπούσαν τα γράμματα, στόλισαν το γιο τους με πολλή παιδεία. Αλλά η καρδιά του νέου, είχε μέσα της ζωηρή και ακοίμητη τη φλόγα της ευσέβειας. Τα κοσμικά αξιώματα δεν τον ενδιέφεραν. Με τέτοιες διαθέσεις πήγε στην Έφεσο, όπου μπήκε σε μοναστήρι και έγινε μοναχός. Από 'κει πήγε στην Κωνσταντινούπολη, στη Μονή Ακοίμητων, όπου ηγούμενος ήταν ο Αλέξανδρος. Εκεί, γρήγορα διακρίθηκε για τις αρετές του και αγαπήθηκε πολύ από τους αδελφούς της Μονής, για την ταπεινοφροσύνη που διατηρούσε, αν και ήταν άνθρωπος μελέτης και μεγάλης διανοητικής αξίας. Αφού πέθανε ο ηγούμενος Αλέξανδρος και υστέρα ο διάδοχός του Ιάκωβος, η αγάπη και η εκτίμηση των αδελφών, ανέδειξε ηγούμενο τον Μάρκελλο. Η διοίκηση του ήταν άριστη. Σύμφωνα με άλλη γνώμη, τη μονή Ακοιμήτων, είχε κτίσει αυτός ο όσιος Μάρκελλος, πιθανός στη θέση του σημερινού Τσιμπουκλί. Έτσι με αυτή τη θεία και όσια ζωή του, κοιμήθηκε και αναπαύτηκε ο Μάρκελλος στη Μονή του.

Απολυτίκιο. Ήχος γ’. Θείας πίστεως.
Ύμνον άληκτον, Θεώ προσφέρων, νουν ακοίμητον, προσφόρως έσχες, προς εκπλήρωσιν των θείων προστάξεων όθεν κανών αρετής εχρημάτισας και Μοναστών ποδηγέτης θεόσοφος. Πάτερ Μάρκελλε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, διαρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.

Τα Άγια Νήπια (περίπου 14.000) που εσφάγισαν με διαταγή του Ηρώδη


Όταν οι Μάγοι δεν επέστρεψαν στον Ηρώδη να του πουν που είναι ο Χριστός, ο πονηρός αυτός βασιλιάς μηχανεύθηκε άλλο σχέδιο για να εξοντώσει το Θείο Βρέφος. Είχε ακούσει ότι, σύμφωνα με τις Γραφές, τόπος γέννησης του Χριστού θα ήταν η Βηθλεέμ. Επειδή όμως δε γνώριζε ποιος ήταν ο Ιησούς αν βρισκόταν μέσα στη Βηθλεέμ ή στα περίχωρα της και επειδή συμπέρανε ότι το παιδί θα ήταν κάτω από δύο χρονών, έδωσε διαταγή να σφαγούν όλα τα παιδιά της Βηθλεέμ και των περιχώρων της, μέχρι της ηλικίας των δύο ετών. Η σφαγή έγινε ξαφνικά, ώστε να μη μπορέσουν οι οικογένειες να απομακρυνθούν με τα βρέφη τους. Και οι δυστυχισμένες μητέρες είδαν να σφάζονται τα παιδιά τους μέσα στις ίδιες τις αγκαλιές τους. Η χριστιανική Εκκλησία, πολύ σωστά ανακήρυξε Άγια τα σφαγιασθέντα αυτά παιδιά, διότι πέθαναν σε μια αθώα ηλικία και υπήρξαν κατά κάποιο τρόπο οι πρώτοι μάρτυρες του χριστιανισμού. Μπορεί βέβαια να μη βαπτίσθηκαν εν ύδατι, βαπτίσθηκαν όμως, μέσα στο ίδιο ευλογημένο αίμα του μαρτυρίου τους.

Απολυτίκιο. Ήχος α’. Τον τάφον σου Σωτήρ.
Ως θύματα δεκτά, ως νεόδρεπτα ρόδα και θεία απαρχή, και νεόθυτοι άρνες, Χριστώ τω ώσπερ νήπιον, γεννηθέντι προσήχθητε, αγνά Νήπια, την του Ηρώδου κακίαν, στηλιτεύοντα και δυσωπούντα απαύστως, υπέρ των ψυχών ημών.

Κοντάκιον Ήχος δ’. Επεφάνης σήμερον.
Αστήρ Μάγους έπεμψε, προς τον τεχθέντα, και Ηρώδης άδικον, στρατόν απέστειλε κενώς, φονοκτονήσαι οιόμενος, τον εν τη φάτνη ως Νήπιον κείμενον.

Το Έθιμο της κοπής της Βασιλόπιτας


Το πρώτο ήτανε του νοικοκυριού, το δεύτερο του Αϊ-Βασίλη, το τρίτο της νοικοκυράς, το τέταρτο της δουλειάς, τα υπόλοιπα των μελών της οικογένειας, ένα για τους φτωχούς και ένα για τους ξένους.
Η νοικοκυρά με τον παρά(νόμισμα) σταύρωνε τρεις φορές τη βασιλόπιτα κι ύστερα τον έχωνε στο ζυμάρι, θα να βάλει κλαδάκι για το σπίτι, κουκί στάρι για τα χωράφια, σταφίδα για το αμπέλι, κομματάκια τυρί για τα πρόβατα, άχερο για τα γελάδια...κλπ (ΑΝ.ΘΡΑΚΗ)
Κανένα από τα ετήσια έθιμα δεν τηρείται τόσο απαράβατα από τους Νεοέλληνες, όπου κι αν βρίσκονται στα πέρατα του κόσμου, και δεν έχει τόσο βαθιές ρίζες στο χρόνο, όσο η βασιλόπιτα της πρωτοχρονιάς. Γιατί ανέκαθεν, με το κρυμμένο “φλουρί”, συμβολίζει την εύνοια της τύχης και μετατρέπεται σε μέσο, που θα φανερώσει τον τυχερό του χρόνου.
Στο Σέλινιο Χανίων, για παράδειγμα, ζυμώνονταν με λάδι, αλεύρι , ζάχαρη και πολλά μυρωδικά, σύμβολα της αφθονίας των οικογενειακών αγαθών. Και μόλις την έστρωνε η νοικοκυρά στο ταψί, σχεδίαζε στην όψη της με πιρούνι τσιμπητό σταυρό και άλλα πλουμίδια , που σκοπό είχαν να εξορκίσουν το κακό μάτι.
Παρόμοια πίτα, με ζάχαρη και μυρωδικά, ετοίμαζαν και στις Κυδωνίες. Κι επί πλέον με κλειδί τη στόλιζαν με παράξενα σχήματα , για να κλειδώσουν την κακογλωσσιά, ενώ με δαχτυλήθρα, σύμβολο της νοικοκυροσύνης , γέμιζαν με σχέδια τα ενδιάμεσα κενά , για να είναι οι γυναίκες του σπιτιού γερές και προκομμένες.
Γλυκές βασιλόπιτες συνήθιζαν κυρίως στα αστικά κέντρα, αλλά και σε αρκετές αγροτικές περιοχές της πατρίδας μας. Τα υλικά ήταν περίπου τα ίδια. Ποίκιλε μόνο ,από τόπο σε τόπο και από οικογένεια σε οικογένεια, ο τρόπος διακόσμησής της, “τα γράμματα” όπως έλεγαν. Στολίδια δηλαδή από ζυμάρι, που το καθένα αντιστοιχούσε σε μια ευχή, έναν πόθο ή μια λαχτάρα.
Ετσι η γυναίκα του γεωργού “έγραφε” στην πίτα το αλέτρι, τα ζωντανά, τα στάχυα, τα σακιά με το γέννημα, για να τα ευλογεί ο Αι-Βασίλης και να δώσει η χάρη του πλούσια σοδειά. Η γυναίκα του τσέλιγκα το μαντρί, τα πρόβατα ,τα σκυλιά, τις καρδάρες με το γάλα. Η γυναίκα του αμπελουργού τα κούτσουρα, το βαρέλι, το πατητήρι και ό,τι άλλο ποθούσε η καρδιά της να ευλογεί ο καλοσυνάτος Αγιος.
Η παραδοσιακή Μικρασιάτικη βασιλόπιτα ήταν πολύ εντυπωσιακή σε εμφάνιση και γεύση. Εμοιαζε με ένα μεγάλο τραγανό πεντανόστιμο μπισκότο στολισμένο με δικέφαλο αετό στη μέση, ενδόμυχο ίσως πόθο και ευχή για εθνική νεκρανάσταση και ανασύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η Κωνσταντινουπολίτικη πάλι βασιλόπιτα ήταν γλυκιά, φουσκωτή, αρωματισμένη με χίλια δυο μπαχαρικά και έφερε στο μέσον μεγάλο Β, το αρχικό του Αι-Βασίλη, ή το αρχικό του ονόματος του νοικοκύρη ,ενώ γύρω χαραγμένα ξόμπλια με το ψαλίδι, παρέπεμπαν σε πουλιά με ανοιγμένα φτερά .
η περισσότερο συνηθισμένη πατροπαράδοτη ελληνική πρωτοχρονιάτικη πίτα ήταν η αλμυρή, πολύφυλλη και με κύριο στοιχείο γέμισης το κρέας, όπου τις ενδόμυχες ευχές και τον βαθύτερο συμβολισμό δεν έκρυβε η διακόσμηση. Αλλωστε δεν έμεναν περιθώρια για στολίδια, αφού πάνω και κάτω είχε αλλεπάλληλα καλοβουτυρωμένα φύλλα, που κατά τόπους τα ονόμαζαν “πέταρα”. Το πολύ-πολύ το επιφανειακό φύλλο, αισθητά μεγαλύτερο, ρίχνονταν κυματιστό, ώστε η επιφάνεια της πίτας να είναι πλούσια, ανάγλυφη, κυματιστή εκφράζοντας έτσι την ευχή για αφθονία των οικιακών αγαθών, σαν το κύμα της απέραντης θάλασσας.
Στην αλμυρή πίτα οι ευχές, τα μαντέματα και οι συμβολισμοί εκφράζονταν κυρίως με τα “σημάδια”, που θα έκρυβε η νοικοκυρά στη βάση της, πέρα από το πατροπαράδοτο νόμισμα για τον τυχερό του χρόνου.
Ετσι, για παράδειγμα, η ηπειρώτικη παράδοση απαιτούσε βασιλόπιτα με κοτόπουλο, χοντροκομμένο αρνίσιο κιμά ή ολόκληρα κομμάτια χοιρινό κρέας ,ανάμικτα με τραχανά, πράσα και αυγά. Και εκτός από το νόμισμα, ανάλογα με το επάγγελμα των μελών της οικογένειας, σαν «σημάδια», μικρό ξυλάκι για υγεία των αγωγιατών, μικρό κουκουνάρι για τους ξυλοκόπους, φύλλο πουρνάρι για τον τσομπάνο, άχυρο για τον γεωργό, σταυρουδάκι για το καλό του σπιτιού ή διάφορους καρπούς , όπως σπυρί στάρι, κουκί, φασόλι, καλαμπόκι και ό,τι άλλο ποθούσε η καρδιά τους να ευλογεί και να χιλιάζει η χάρη του Αι- Βασίλη.
Στη Δυτική Μακεδονία και στη Θράκη, όταν έρχονταν ο καιρός , να μοιράσει ο πατέρας της μεγάλης πατριαρχικής οικογένειας το βιός του στους γιους, άφηνε στη χάρη του Αι-Βασίλη να κρίνει το τι έπρεπε να πάρει ο καθείς. Ετσι στη μεγάλη βασιλόπιτα τα “σημάδια” δεν έμπαιναν για ευχή, αλλά για “ τάξιμο”. Και τα κομμάτια της τη χρονιά εκείνη τα ονόμαζαν “φιλιά”. Σ΄ όποιου γιου το “φιλί” έπεφτε το νόμισμα, θα έπαιρνε το σπίτι. Σ΄ όποιου το φασόλι, το ποτιστικό χωράφι. Το στάρι ,το ξηρικό χωράφι. Η κληματόβεργα, το αμπέλι. Το άχερο τα ζωντανά κ.λ.π.
Αλλά και η κοπή της βασιλόπιτας γίνονταν με αληθινή ιεροπρέπεια. Πρώτα ο νοικοκύρης την έστρεφε τρεις φορές στο όνομα της Αγίας Τριάδος. Επειτα έκανε με κλειδί , με μαχαίρι ή με πιρούνι τρεις φορές το σημείο του σταυρού, για να κόβεται η κακογλωσσιά , να κλειδώνονται τα κακά στόματα ή να αποτρέπεται το κακό μάτι. Και την ώρα ακριβώς, που άλλαζε ο χρόνος, άρχιζε να ονοματίζει τα κομμάτια, με καθιερωμένη πάντα σειρά.
Πρώτο ήταν του Αι-Βασίλη. Επειτα του Χριστού και της Παναγίας, του σπιτιού και στη σειρά όλων των μελών της οικογένειας, κατά ηλικία , αρχίζοντας από τους μεγαλύτερους και καταλήγοντας στα παιδιά. Κομμάτι έκοβε και για τους φτωχούς, τα ζωντανά, τα χωράφια και τα αμπέλια, το μύλο και τη βάρκα, γιατί όλα έπρεπε να πάρουν την ευλογία του Αι-Βασίλη. Και σαν απόσωνε τον εορταστικό δείπνο η οικογένεια, ο νοικοκύρης κατέβαινε στο στάβλο, να ταΐσει την πίτα τους στα ζωντανά, ενώ την επαύριο θριμάτιζε και σκορπούσε το δικό τους κομμάτι στα κτήματα και στα αμπέλια.
Σε μερικούς τόπους, όπως στην Κάρπαθο και τη Σκύρο, έπλαθαν ξεχωριστή πίτα για τα μεγάλα ζώα, τους πολύτιμους συνεργάτες του νοικοκύρη στον καθημερινό μόχθο, την οποία ονόμαζαν “βουόπιτα” ή “βοδόκλουρα” και θριματισμένη, με λίγο αλάτι, τους την τάιζαν ανήμερα της πρωτοχρονιάς. Στα Χάσια, ξεχωριστή πίτα έπλαθαν και για τον τσομπάνο, τον βοσκό των προβάτων. Αφού η οικογένεια θα είχε κόψει τη δική της πίτα, λίγο μετά τα μεσάνυχτα οι άντρες του σπιτιού πήγαιναν στη στάνη να κόψουν και την πίτα του τσομπάνου και μαζί του τραγουδούσαν και γελούσαν και χόρευαν ως το πρωί σε πασίχαρο γλέντι, που το σεκοντάριζαν τα βελάσματα των προβάτων και των κατσικιών. Στην πίτα εκείνη το νόμισμα δεν είχε καμιά σημασία. Αντ΄ αυτού έβαζαν ένα κουλουριασμένο ξυλάκι, που το έλεγαν “μαντρί” και το θεωρούσαν σαν κάτι ιερό . Γι αυτό κι όποιος το εύρισκε, το παράχωνε στη στάνη, σε μέρος που δεν θα το πατούσαν άνθρωποι και ζώα.
Στην αρχοντική Σιάτιστα η παράδοση ήθελε δύο βασιλόπιτες. Μιά γλυκιά και μια αλμυρή με φύλλα. Την γλυκιά έκοβαν τα μεσάνυχτα, στην αλλαγή του χρόνου, για να τους φέρει γλυκές μέρες. Την αλμυρή, που περιείχε και το ασημένιο νόμισμα “το δώρο”, όπως το έλεγαν, την ονόμαζαν “του σπιτιού”, την έκοβαν στο εορταστικό μεσημεριανό τραπέζι της πρωτοχρονιάς, και ο τυχερός άναβε με το νόμισμα λαμπάδα για το καλό όλης της οικογένειας. Η πίτα εκείνη περιείχε επί πλέον και σταυρουδάκι από χλωρά κλαράκια για υγεία και ευτυχία.
Πού όμως πρέπει να αναζητήσουμε τη ρίζα του ωραίου εθίμου της πρωτοχρονιάτικης βασιλόπιτας ;
Ο ελληνικός λαός είναι φορέας και δημιουργός ενός θαυμαστού πολιτισμού, ο οποίος αρδεύεται τους χυμούς του από το αρχαίο ελληνικό παρελθόν, αλλά και από το χριστιανικό Βυζάντιο. Γι’ αυτό και όλα τα έθιμά μας έχουν την αρχαιοελληνική, αλλά και τη χριστιανική ερμηνεία τους ,αφού οι ρίζες τους βυθίζονται τόσο στην Αρχαία Ελλάδα ,όσο και εις το χριστιανικό Βυζάντιο.
Οι Λαογράφοι, ωστόσο ,αναζητούν και την αρχαιοελληνική ρίζα του εθίμου, αφού είναι γνωστό, πως από τα πανάρχαια χρόνια, σε όλα τα πλάτη και μήκη της γης, αφ΄ ότου οι άνθρωποι έμαθαν να κατασκευάζουν αλεύρι, αισθάνθηκαν την ανάγκη να αφιερώσουν στα πνεύματα της βλαστήσεως μικρά ψωμάκια ως εξιλαστήρια ή ευχαριστήρια προσφορά.
Ανιχνεύουν λοιπόν οι Λαογράφοι τη ρίζα του εθίμου της βασιλόπιτας στους « εορταστικούς άρτους» , που οι Αρχαίοι Ελληνες προσέφεραν στους θεούς σε κάθε μεγάλη καμπή του χρόνου ή και της ζωής τους. Για παράδειγμα, κάθε Αθηναίος στρατιώτης, πριν ξεκινήσει για τον πόλεμο , αφιέρωνε στον Αρη, τον θεό του πολέμου, τρία ψωμάκια, ένα για να πάει καλά, ένα για να νικήσει και το τρίτο για να γυρίσει γερός και αρτιμελής. Παρόμοια ψωμάκια αφιέρωναν οι κυνηγοί στη θεά Αρτεμη, για πλούσιο κυνήγι, και οι θεριστάδες της γης στη θεά Δήμητρα, που ανάλογα με τη συγκεκριμένη γιορτή ονομάζονταν «θαλύσια αρτίδια», στη γιορτή της συγκομιδής, ή απλώς «άρτοι» και «πλακούντες», κατά τη γιορτή των Μεγαλαρτίων, των Θεσμοφορίων ή των Αρτοφορίων.
Οι Ρωμαίοι υιοθέτησαν τις συνήθειες των Αρχαίων Ελλήνων και στα Σατουρνάλια ,γιορτές προς τιμήν του Κρόνου, ως θεού της γονιμότητας, ζύμωναν προς τιμήν του πλακούντα, που στη συνέχεια τον γεύονταν, για να πάρουν δύναμη. Και είναι πρώτοι αυτοί που καθιέρωσαν στους πλακούντες εκείνους το μεταλλικό νόμισμα για υγεία και καλοχρονιά. Πρόσθεταν μάλιστα και μικρό κομμάτι πάπυρο, που αν το λάχαινε οικογενής δούλος, του χάριζαν την ελευθερία.

Τους ωραιότερους όμως; πλακούντες, λένε οι Λαογράφοι, παρασκεύαζαν οι Βυζαντινοί , ζυμωμένους με μαγιά, αβγά, ελαφρό λίπος και ζάχαρη. Τους ονόμαζαν «πίτες» ,τοποθετούσαν φλουρί κωνσταντινάτο και τους στόλιζαν, τους «έγραφαν», με ζυμαρένιο σταυρό στο μέσον και δεξιά και αριστερά το μονόγραμμα της Παναγίας και του Χριστού . Αυτές τις πίτες τις συνέδεσαν έπειτα με τον προαναφερθέντα θρύλο του Αγίου Βασιλείου και τις καθιέρωσαν ως αναπόσπαστο άρτημα και έθιμο της πρωτοχρονιάς .
Ετσι η βασιλόπιτα ,ξεκινώντας σαν αρχαιοελληνική λατρευτική ιερή συνήθεια, πέρασε μέσω των Ρωμαίων στο Βυζάντιο, όπου ενδύθηκε τον χριστιανικό μανδύα, δέθηκε με την γιορτή ενός από τους πιό προσφιλείς Αγίους της ελληνικής ορθοδοξίας, τον Αγιο Βασίλειο, που τιμάται η μνήμη του την πρώτη Ιανουαρίου, και έφτασε στις μέρες μας ως το χαρακτηριστικότερο έθιμο της ελληνικής πρωτοχρονιάς.
Στις Καστανιές Ανατολικής Θράκης, (όπως και στα περισσότερα μέρη της θράκης) τη Βασιλόπιτα την έκαναν φυλλωτή. Έβαζαν γόμο (γέμιση) πλιγούρι και ανάμεσα στα φύλλα τον «παρά»(το νόμισμα), και άλλα σημάδια. Η νοικοκυρά με τον παρά τη σταύρωνε τρεις φορές κι ύστερα τον έχωνε στο ζυμάρι, θα να βάλει πελεκούδι από την πόρτα ή κλαρί, για το σπίτι, κουκί στάρι για τα χωράφια, σταφίδα για το αμπέλι, κομματάκια τυρί για τα πρόβατα, άχερο για τα γελάδια...
Σημάδι επίσης που τοποθετούσαν στη ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑ στη Θράκη ήταν ένας σταυρός φτιαγμένος από δυο ξυλάκια ή οδοντογλυφίδες. Στα Γρεβενά ένα κομμάτι καλάμι το οποίο σήμαινε για αυτόν που το τύχαινε ότι θα γίνει ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ (γραφιάς, θα μάθει γράμματα δηλαδή).
Επίσης οικογένειες που είχαν Βουβάλια (ήταν μαύρα ζώα όπως οι αγελάδες) τοποθετούσαν στη Βασιλόπιτα και ένα μικρό κάρβουνο. Επίσης στην Κοζάνη τοποθετούσαν μικρά ξύλινα αντίγραφα αγροτικών εργαλείων (Αροτρο κλπ) ενώ στον Εβρο τοποθετούσαν και μικρό κεραμίδι που σήμαινε το ΣΠΙΤΙ.
Εννοείται ότι αυτά τα σημάδια δεν τα τοποθετούσαν μέσα αλλά κάτω από τη Βασιλόπιτα, δηλαδή όταν η Βασιλόπιτα ήταν πλέον έτοιμη για ψήσιμο, τότε τοποθετούσαν από κάτω και γύρω-γύρω όλα τα ανωτέρω σημάδια.

Το έθιμο της Βασιλόπιτας


Το έθιμο της κοπής της Βασιλόπιτας συνεχίζεται και θα συνεχίζεται για πολύ ακόμη. Αυτό συμβαίνει κάθε χρόνο. Για το έθιμο αυτό μας μιλάει το παρακάτω θέμα. Μας μιλάει όμως κυρίως για τον άνθρωπο που το δημιούργησε, τον Αγιο, το Μεγα Βασίλειο, τημνήμη του οποίου δύο φορές εορτάζουμε μέσα σ' αυτό το μήνα. Μια την Πρωτοχρονιά και μια στις 30 του μηνός με τους Τρεις ΙεράρχεςΧάρις στον Αη Βασίλη, η ανθρωπότητα για λίγες ημέρες αλλάζει ύφος, γίνεται πιο ανθρώπινη, πιο χαρούμενη, ο Αη Βασίλης λοιπόν ΥΠΑΡΧΕΙ με την έννοια ότι αν και δεν ζει σωματικά το πνεύμα του περιτρυγυρίζει τις καρδιές μας κάθε Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά.

Μια φορά και έναν καιρό ζούσε ένας βασιλιάς του Βυζαντίου που ήταν συμμαθητής του Αη Βασιλη και τον έλεγαν Ιουλιανό. ο Ιουλιανός αγαπούσε την φιλοσοφία και τους ψεύτικους θεούς και μισούσε τον Χριστιανισμό, ο Αγιος Βασίλειος δεν του χαρίσθηκε γι αυτό και ο Βασιλιάς ζητούσε αφορμή να τον ταπεινώσει. Οταν το Βυζάντιο κήρυξε τον πόλεμο στην Περσία ο Ιουλιανός πέρασε με τον στρατό του από την Καισαρεία. Τότε διέταξε να φορολογήσουν όλη την επαρχία και τα χρήματα αυτά θα τα έπαιρνε επιστρέφοντας για την Κωνσταντινουπολη.Ετσι, οι κάτοικοι αναγκάσθηκαν να δίνουν ότι είχε ο καθένας χρυσαφικά νομίσματα κ.λπ. όμως ο Θεός τιμώρησε τον Ιουλιανό που σκοτώθηκε άδοξα σε μια μάχη στον πόλεμο με τους Πέρσες, έτσι δεν ξαναπέρασε ποτέ από την Καισάρεια. Τότε ο Αγιος Βασίλης έδωσε εντολή και απότα μαζεμένα χρυσαφικά τα μισά να δοθούν στους φτωχούς ένα μικρό μέρος κράτησε για τις ανάγκες των ιδρυμάτων της Βασιλειάδος τα υπόλοιπα τα μοίρασε στους κατοίκους με ένα πρωτότυπο τρόπο, έδωσε εντολή να συμώσουν ψωμιά και σε κάθε ψωμί, έβαλε από ένα νόμισμα ή χρυσαφικό μέσα κατόπιν τα μοίρασε στα σπίτια, έτσι τρώγοντας οι κάτοικοι τα ψωμιά όλο και κάτι έβρισκαν μέσα. Ετσι, γεννήθηκε το έθιμο της πίτας που ονομάσθηκε βασιλόπιτα.

Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2008

Santa Claus

Χριστούγεννα & Πρωτοχρονιά στον κόσμο

EΥΡΩΠΗ
Άμστερνταμ:

Ο Αγιος Νικόλαος καταφθάνει κάθε Χριστούγεννα με πλοίο στο λιμάνι του Αμστερνταμ μαζί με τον πιστό μαύρο σύντροφό του, τον Πέτρο τον Μαύρο, ο οποίος έχει ως αποστολή να τιμωρεί τα άτακτα παιδιά, καθώς και με την υπόλοιπη συνοδεία του. Εκατοντάδες παιδιά τους καλωσορίζουν μέσα σε ένα κλίμα απέραντης ευφορίας.
Την παραμονή των Χριστουγέννων, το σκηνικό στο παλιό ιστορικό κέντρο με τα κανάλια, τις δενδροστοιχίες και τις ακανόνιστες προσόψεις των παλιών κτιρίων φορά χριστουγεννιάτικα και ο Αγιος πρωταγωνιστής εμφανίζεται πάνω στο λευκό του άλογο παρέα με τον πιστό του υπηρέτη, που ο θρύλος θέλει να έρχεται από την Ισπανία. Οι κάτοικοι τον δέχονται με τις δέουσες τιμές και η μεγάλη γιορτή κλείνει το βράδυ, όταν σε κάθε σπίτι ανταλλάσσονται δώρα και προσφέρονται τα παραδοσιακά borstplaat (καραμέλα με γεύση φρούτων ή
καφέ) και speculous (γλυκά με φαρίνα, κανέλα και καστανή ζάχαρη).

Βιέννη:


Ο ερχομός του Νέου Χρόνου δημιουργεί στη Βιέννη, από τις πρώτες ημέρες του Δεκεμβρίου, μια ρομαντική ατμόσφαιρα. Στην πλατεία, μπροστά από το Δημαρχείο, η χριστουγεννιάτικη αγορά σε προσκαλεί να ρίξεις μια ματιά, να χαζέψεις ή και να ψωνίσεις αν και οι υψηλές τιμές δεν ευνοούν τις αγορές. Και στο πάρκο Rathaus ένα εντυπωσιακά διακοσμημένο δέντρο διαχέει την προχριστουγεννιάτικη διάθεση. Πρόκειται για ένα επιτυχημένο μαγικό τρικ: Η Βιέννη χτυπά το ραβδί της και σε μετατρέπει σε παιδί.Και σαν παιδί, κλέβεις ματιές έξω από τα παράθυρα των σπιτιών Biedermeier του 19ου αιώνα και απολαμβάνεις το εορταστικό τους σκηνικό, εμπνέεσαι από τον γιγάντιο Αϊ-Βασίλη, μένεις έκθαμβος μπροστά στις πελώριες καμπάνες και τις επιδείξεις πατινάζ.

Οσο για τις προθήκες των καταστημάτων; Οι λιχουδιές των ημερών και τα μικρά μαγικά δώρα ασκούν μια ακαταμάχητη έλξη στην οποία κανείς ποτέ δεν κατάφερε να αντισταθεί. Μια μινιατούρα τρένου και αλογάκια πόνι περιμένουν τους λιλιπούτειους επισκέπτες της αυστριακής πρωτεύουσας.Αν πάλι οι μικροί δεν τρελαίνονται για βόλτες, μπορούν να φτιάξουν τα δικά τους μπισκότα στα χριστουγεννιάτικα εργαστήρια στη σάλα Volks του Δημαρχείου.

Νυρεμβέργη:


Το μεγαλύτερο χριστουγεννιάτικο παζάρι της Ευρώπης με εκατοντάδες περίπτερα απλωμένα στην τεράστια πλατεία Hauptmarkt, στο κέντρο της παλιάς πόλης γίνεται στη Νυρεμβέργη. Χρονολογείται από το 1600 και είναι από τα πιο φημισμένα για τα φτιαγμένα από πούλιες αγγελάκια, τους σκαλισμένους στο χέρι ξύλινους στρατιώτες, τα πομπώδη και πολυτελή στολίδια, το δέντρο και τα σπιτάκια, φτιαγμένα από κέικ μελιού lebkuchen, όπως το λένε οι ντόπιοι.
Είναι το μοναδικό παζάρι στον κόσμο στο οποίο θα βρει κανείς τα zwetschegen maennlein, δηλαδή μικρά ανθρωπάκια φτιαγμένα από δαμάσκηνα. Το αποκορύφωμα στην αγορά της Νυρεμβέργης φτάνει όταν ένα βράδυ στα μέσα Δεκεμβρίου τα φώτα της πόλης σβήνουν και περίπου 3.000 παιδιά με φαναράκια στο χέρι μαζεύονται και ξεκινούν μια λιτανεία ως το κάστρο της πόλης τραγουδώντας τα κάλαντα. Μέσα στους αιώνες, σχεδόν κάθε χωριό της Βαυαρίας ανέπτυξε το δικό του είδος τέχνης. Ωστόσο, τα ψάθινα αστεράκια για την κορυφή του δέντρου αποτελούν σήμα κατατεθέν αυτής της περιοχής.

Λισαβόνα:
Οι προετοιμασίες στην Πορτογαλία ξεκινούν στις 8 Δεκεμβρίου, όταν φτιάχνουν τη φάτνη. Οι φιγούρες που σχηματίζουν το σκηνικό της γέννησης του Χριστού είναι πήλινες και συνήθως ανήκουν στην οικογένεια εδώ και πολλά χρόνια. Παράλληλα, ετοιμάζονται και τα παραδοσιακά γλυκά (π.χ. οι ραμπανάδες). Στις 24 Δεκεμβρίου, γύρω στις 23.30, το μποτιλιάρισμα στους δρόμους προς τις εκκλησίες είναι μεγάλο. Στη Missa Do Galo (Λειτουργία του Πετεινού) στην ύπαιθρο πηγαίνουν με τα πόδια, ανεξαρτήτως της αποστάσεως εμφανίζονται με δώρα στα χέρια (αβγά, ξηρούς καρπούς, κοτόπουλο κλπ.).

Η παράδοση θέλει στην προετοιμασία της φάτνης της εκκλησίας να συμμετέχει ένα μέλος από κάθε οικογένεια. Μετά τη λειτουργία επιστρέφουν στο σπίτι όπου ανταλλάσσουν τα δώρα τους και τρώνε bacalhau cozido com todos (βραστός μπακαλιάρος με διάφορα λαχανικά). Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, όσοι βρεθούν στην Πορτογαλία θα δουν όλα τα παράθυρα των σπιτιών ανοιχτά για να μπει ο καινούργιος χρόνος. Και καλό είναι να αποφύγουν να περάσουν από κάτω γιατί πολλοί συνηθίζουν να σπάνε ό,τι παλιό έχουν στην κατοχή τους πετώντας το από το ανοιχτό παράθυρο. Στις 00.00 η οικογένεια κάθεται στο τραπέζι. Ο καθένας έχει μπροστά του ένα ρολόι φτιαγμένο από 12 σταφίδες,τις οποίες πρέπει να τρώει μία μία ξεχωριστά και να κάνει από μια ευχή.

Οταν το δείπνο τελειώσει, τραγουδούν όλοι μαζί τα κάλαντα. Ανήμερα την Πρωτοχρονιά πετούν συμβολικά τα παλιά ρούχα και ντύνονται με καινούργια. Στις 6 Ιανουαρίου, Dios Dos Reis Magos (Ημέρα των Μάγων), τρώνε bolo rei (στρογγυλό ψωμί με ξηρούς καρπούς και φρούτα) και πίνουν γλυκό κρασί.

Λονδίνο:

Οι λονδρέζικες βιτρίνες είναι εκείνες που διαχέουν το πνεύμα των Χριστουγέννων στη βρετανική πρωτεύουσα.
Πέρα όμως από τα στολισμένα καταστήματα και τις υπαίθριες αγορές, η παράδοση, που για τους Αγγλους αποτελεί τρόπο ζωής, είναι εκείνη που δίνει ξεχωριστό χαρακτήρα στον εορτασμό των Χριστουγέννων. Από τις αρχές Δεκεμβρίου, ακόμη και από τον Νοέμβριο, το Λονδίνο «πνίγεται» στα γκυ και τα ου, οι πόρτες των σπιτιών είναι στολισμένες με γιρλάντες και στεφάνια, τα τζάκια με κάρτες και πλεκτές κάλτσες.

Και στις κουζίνες ετοιμάζονται η χελωνόσουπα, ο ψητός διάνος, συχνά παραγεμισμένος με λιχουδιές, τα γεμιστά αβγά, τα ξερά φρούτα και φυσικά η παραδοσιακή χριστουγεννιάτικη πουτίγκα. Κι αυτές οι γαστριμαργικές υπερβολές εξηγούνται αν πάμε κάποια χρόνια πίσω. Οι ημέρες πριν τα Χριστούγεννα ήταν κάποτε περίοδος σκληρής νηστείας και έτσι το βράδυ των Χριστουγέννων ερχόταν η λύτρωση από την εξοντωτική στέρηση. Οσο για την Πρωτοχρονιά; Η αλλαγή του χρόνου στην Transfalgar Square είναι εντυπωσιακή.

Ρουμανία:

Χριστούγεννα ... στον πάγο υπόσχεται στους λάτρεις του εναλλακτικού χειμερινού τουρισμού, το ξενοδοχείο από πάγο, στη λίμνη Μπαλέα, στη Ρουμανία.Με 89 λέι τη βραδιά, ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου, Άρνολντ Κλίνγκεϊς, υπόσχεται- αν μη τι άλλο- πολύ χιόνι στους φιλοξενούμενούς του.Το πρωτότυπο αυτό ξενοδοχείο είναι φτιαγμένο από πάγο και έχει δέκα δωμάτια, κάθε ένα εκ των οποίων φέρει το όνομα κάποιου πλανήτη. Μάλιστα, η οροφή του κάθε δωματίου θα φωτίζεται κατά τέτοιον τρόπο που να θυμίζει έναστρο ουρανό.

Όλα τα έπιπλα είναι αποκλειστικά και μόνο φτιαγμένα από πάγο, όπως επίσης και το μπαρ του ξενοδοχείου, όπου τα κοκτέιλ και τα άλλα ποτά θα σερβίρονται σε ποτήρια πάγου.Για όσους δεν επιθυμούν να διανυκτερεύσουν στο ξενοδοχείο, αλλά έχουν την περιέργεια ή την απλή επιθυμία να το επισκεφθούν, αυτό θα τους κοστίσει 7 λέι.
Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η θερμοκρασία στα δωμάτια του ξενοδοχείου δεν ξεπερνά τους 1-2 βαθμούς Κελσίου, κατά τη διάρκεια της νύχτας, γι' αυτό και, όπως σημειώνει ο ιδιοκτήτης, θα πρέπει να προμηθευτούν υπνόσακους και χοντρά ρούχα.

ΩΚΕΑΝΙΑ
Τόνγκα:

Το Βασίλειο των Τόνγκα (αρχιπέλαγος 170 νησιών, εκ των οποίων μόνο τα 45 κατοικούνται) και οι Δυτικές Σαμόα (εννέα ηφαιστιογενή νησιά, εκ των οποίων μόνο τα τέσσερα κατοικούνται) βρίσκονται στο κέντρο του Νοτίου Ειρηνικού. Εξαιτίας της γεωγραφικής τους θέσης, οι κάτοικοί τους είναι οι πρώτοι άνθρωποι στη Γη που υποδέχονται το Νέο Ετος. Τα Τόνγκα βρίσκονται 120μίλια δυτικά από τη Γραμμή Αλλαγής της Ημέρας, ενώ οι Δυτικές Σαμόα 80μίλια ανατολικά από αυτήν. Η πτήση που τα ενώνει διαρκεί 90 λεπτά.

Κάθε χρονιά ναυλώνονται τσάρτερ για να καλύψουν τις ανάγκες εκείνων που επιθυμούν να εορτάσουν την Πρωτοχρονιά δύο φορές! Στα Τόνγκα η βεγγέρα για την καινούργια χρονιά ξεκινάει με το δείπνο της παραμονής. Τοπικές σπεσιαλιτέ, άφθονο κρασί και τροπικά φρούτα αρχίζουν να σερβίρονται και, καθώς τα μεσάνυχτα πλησιάζουν, ετοιμάζονται οι εορταστικές εκδηλώσεις ένας συνδυασμός τοπικών χορών, τραγουδιών και εφέ με...
λέιζερ, αλλά και κλασικά πυροτεχνήματα.


ΑΣΙΑ
Τόκιο:

Η Νέα Χρονιά για τους βουδιστές Ιάπωνες είναι μια γιορτή οικογενειακή. Η υποδοχή του Τασιγκάμι θεότητας του Νέου Ετους ξεκινά με ένα καλό καθάρισμα του σπιτιού, το οποίο στολίζεται με τρόπο παραδοσιακό. Ενα ιερό σκοινί με λευκές κορδέλες τοποθετείται στην εξώπορτα δηλώνοντας την προσωρινή κατοικία του Τασιγκάμι με σκοπό να απομακρύνει τα κακά πνεύματα.

Την είσοδο στολίζει μια σύνθεση από κλαδιά πεύκου, κοτσάνια μπαμπού και σε ορισμένες περιοχές κλαδιά δαμασκηνιάς, που λέγεται πως φέρνουν ευημερία και υγεία. Στο «τοσιντάνα», το ράφι του έτους (ένας υψηλός βωμός), τοποθετούνται στρογγυλά γλυκά από ρύζι, μπουκάλια με σάκε και άλλα φαγητά, για να τιμήσουν την καινούργια χρονιά.

Την Ομισόκα (παραμονή Πρωτοχρονιάς) ο κόσμος συρρέει στους βουδιστικούς ναούς και τα ιερά του Σίντο φορώντας τα καλύτερα κιμονό τους για να ακούσουν τα μεσάνυχτα τις καμπάνες να χτυπούν 108 φορές, διώχνοντας τις δυνάμεις του κακού της προηγούμενης χρονιάς. Γεύονται «τοσικόσι σόμπα» (κάτι σαν τα νουντλς) ευχόμενοι να αυξηθεί η περιουσία μιας από τις οικογένειες που παρευρίσκονται στο δείπνο. Σε κάποια μέρη γίνονται επισκέψεις μεταμφιεσμένων καλλιτεχνών που παρουσιάζουν παραδοσιακούς χορούς. Στις αγροτικές περιοχές ο αρχηγός της οικογένειας ξυπνά πριν την αυγή για να πάρει το νερό του Νέου Χρόνου που θα χρησιμοποιήσει για το τσάι, για μια ειδική σούπα ή για να ζεστάνει το λουτρό. Οι επισκέπτες πρέπει να γνωρίζουν πως τη δεύτερη ημέρα της χρονιάς ανοίγει για το κοινό το εσωτερικό των βασιλικών ανακτόρων (όπως και την ημέρα των γενεθλίων του αυτοκράτορα).

ΑΜΕΡΙΚΗ
Βαλπαραΐσο:

Το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς οι δρόμοι αυτού του φημισμένου λιμανιού της Χιλής (δύο ώρες από το Σαντιάγο) γεμίζουν από ντόπιους και ξένους τουρίστες που προτιμούν να γιορτάσουν τον ερχομό του Νέου Χρόνου σε ένα κλίμα στην κυριολεξία θερμό. Τα πλοία στο λιμάνι περιμένουν με αδημονία τα μεσάνυχτα για να σημάνουν τις σειρήνες τους, ταυτόχρονα με τις καμπάνες των εκκλησιών της πόλης. Την ίδια στιγμή πυροτεχνήματα φωτίζουν τη νύχτα και καλωσορίζουν τον Νέο Χρόνο. Εν τω μεταξύ, οι «βικτόριες» (τα παραδοσιακά αμαξάκια, που οφείλουν το όνομά τους στην καταγωγή τους από τη βικτωριανή εποχή) δεν σταματούν να μεταφέρουν κόσμο από και προς τα εστιατόρια, τα κέντρα διασκέδασης, τα σπίτια, όπου η ήδη ζεστή καλοκαιρινή νύχτα γίνεται ζεστότερη.

ΑΦΡΙΚΗ
Χαράρε:

Πέρα από τους καταρράκτες της Βικτόρια και την πληθώρα των εθνικών πάρκων, ο επισκέπτης της Ζιμπάμπουε άλλοτε βρετανικής αποικίας οφείλει να επισκεφθεί και τις μεγάλες πόλεις, όπου οι αγγλοσαξονικές παραδόσεις τηρούνται κατά γράμμα. Στην πρωτεύουσα τις παραμονές των Χριστουγέννων ένα παρκάκι, δίπλα στο κεντρικό πάρκο, διαμορφώνεται ειδικά για τα παιδιά. Εκεί στήνονται ολόκληρα σκηνικά βασισμένα σε παραμύθια όπως η Χιονάτη και οι επτά νάνοι, αλλά και από χριστουγεννιάτικες ιστορίες, από όπου βέβαια δεν λείπει ο τάρανδος Ρούντολφ και ο Santa Claus. Τα μεγάλα κόκκινα γραμματοκιβώτια έχουν τοποθετηθεί για να διαβιβάζουν τις επιθυμίες των λιλιπούτειων επισκεπτών στον αγαπημένο Αγιο των Χριστουγέννων.
Ο εορτασμός των Χριστουγέννων στη Χαράρε χαρακτηρίζεται από την εντυπωσιακή ειδική τελετή για το άναμμα των φώτων της κεντρικής λεωφόρου της πόλης.

Ο φωτισμός συνοδεύεται από τα κάλαντα και βέβαια τον Santa Claus αυτοπροσώπως, ο οποίος μοιράζει δώρα στους παρευρισκομένους. Την παραμονή των Χριστουγέννων τα φωτάκια του δέντρου στα σπίτια μένουν αναμμένα ολόκληρο το βράδυ, ενώ στο τραπέζι τοποθετούνται ποτά και γλυκά για τον Αγιο που θα έρθει το βράδυ να φέρει τα δώρα. Την επομένη το εορταστικό τραπέζι περιλαμβάνει γαλοπούλα γεμιστή και την παραδοσιακή αγγλική πουτίγκα, την οποία πολλές οικογένειες αντικαθιστούν λόγω εποχής (καλοκαίρι) με παγωτό. Οσο για την τελευταία ημέρα του χρόνου, εκείνα που πρωταγωνιστούν είναι τα εντυπωσιακά ρεβεγιόν και οι αιθέριες θερινές τουαλέτες.