Το μοναστήρι της Παναγίας Φορβιώτισσας ή Παναγίας Ασίνου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νικητάρι και ιδρύθηκε,το 1099, από τον μάγιστρο Νικηφόρο Ισχύριο,ο οποίος στη συνέχεια εκάρη μοναχός και μετονομάστηκε σε Νικόλαο.Από το μοναστήρι αυτό σώζεται σήμερα μόνο η εκκλησία, που είναι μονόκλιτη καμαροσκέπαστη με δεύτερη ξύλινη στέγη,η οποία καλύπτεται με αγκιστρωτά κεραμίδια.Μέχρι την πρώτη εικοσαετία του 10ου αιώνα σωζόταν προέκταση της στέγης αυτής στις τρεις πλευρές του ναού,όπου σχημάτιζε ανοικτή στοά.Στη συνέχεια, όμως,πήρε τη σημερινή της μορφή.Οι μόνες πληροφορίες που έχουμε για το μοναστήρι της Παναγίας της Ασίνου,κατά την περίοδο της Λατινοκρατίας,προέρχονται από τις επιγραφές,που συνοδεύουν τις τοιχογραφίες της εκκλησίας,και από διάφορα σημειώματα στον Παρισινό Κώδικα 1590.Από τον κώδικα αυτό πληροφορούμαστε,π.χ.,ότι ο Ισχύριος απεβίωσε στο μοναστήρι που ίδρυσε,στις 16 Νοεμβρίου 1115,ενώ δεν λείπουν και άλλες παρόμοιες αναφορές για ημερομηνίες θανάτου ηγουμένων του μοναστηριού κατά τον 12ο αιώνα και μοναχών κατά τον 12ο – 15ο αιώνα.Πολύ σημαντικότερες είναι οι πληροφορίες που αντλούμε από τις επιγραφές,οι οποίες συνοδεύουν τις τοιχογραφίες,όπως τις τρεις που αναφέρονται στο κτήτορα του μοναστηριού Νικηφόρο και χρονολογούνται στα 1106, καθώς και μία που συνοδεύει την τοιχογραφία του Αγίου Γεωργίου,η οποία χρονολογείται στις αρχές του 13ου αιώνα,όπου το μοναστήρι αποκαλείται «Μονή των Φορβίων».Σε άλλη επιγραφή σε τοιχογραφία η Παναγία αποκαλείται «Φορβιώτισσα»,ενώ από μισοκατεστραμμένη επιγραφή πληροφορούμαστε για διακόσμηση του νάρθηκα με τοιχογραφίες,για δεύτερη φορά,το 1332 – 1333.
Το μοναστήρι της Παναγίας της Ασίνου εξακολούθησε να λειτουργεί και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.Ήταν,όμως,φτωχό και με ολιγάριθμη αδελφότητα.Στον κτηματικό κώδικα Β΄,του έτους 1773,της Μητροπόλεως Κυρηνείας καταγράφεται η κινητή και ακίνητη περιουσία του, που ήταν πολύ περιορισμένη,και σημειώνεται ότι διατηρούσε τότε μετόχι στο χωριό Νικητάρι.Το μοναστήρι αναφέρει και ο Αρχιμανδρίτης Κυπριανός, το 1788,ως ένα από τα μοναστήρια της Μητροπόλεως Κυρηνείας.Στη συνέχεια,μάλλον στα τέλη του 18ου αιώνα, αφού δεν γίνεται πια καμία αναφορά σ’αυτό σε κατάστιχα,κώδικες ή έγγραφα μεταγενέστερων χρόνων,παρήκμασε και εγκατελείφθη,τα δε μοναστηριακά του κτίρια κατέπεσαν σε ερείπια και εξαφανίστηκαν χωρίς να αφήσουν ίχνη. Οι τοιχογραφίες της εκκλησίας της Παναγίας της Ασίνου ανάγονται σε διάφορες εποχές με πιο σημαντικές τις αρχικές,που,σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή,έγιναν το 1105 – 1106.Οι τοιχογραφίες αυτές διατηρούνται στον δυτικό και ανατολικό τοίχο,ενώ μερικές άλλες, είτε είναι επιζωγραφισμένες,είτε είναι διακρίνονται στο βόρειο τοίχο κάτω από τις νεότερες.Εκφράζουν τις νέες τάσεις της κομνήνειας ζωγραφικής και απηχούν,τόσο εικονογραφικά,όσο και τεχνοτροπικά τη ζωγραφική της Κωνσταντινούπολης,από την οποία, πιθανόν,να κατήγετο ο ζωγράφος.Πολλές από τις πρώτες τοιχογραφίες καταστράφηκαν, όταν στα τέλη του 13ου ή στις αρχές του 14ου αιώνα χρειάστηκε να γίνουν κάποια έργα ενίσχυσης της τοιχοποιίας με επεμβάσεις στο εσωτερικό του ναού,που αλλοίωσαν ή κατέστρεψαν μέρος από τον αρχικό ζωγραφικό διάκοσμο.Για τον λόγο αυτό έγιναν νέες τοιχογραφίες,που ανάγονται στον 14ο και 17ο αιώνα,οι οποίες συμπλήρωσαν τη διακόσμηση των διαφόρων τμημάτων του ναού.Αξιοσημείωτο είναι ότι πολλές από τις τοιχογραφίες της εκκλησίας της Παναγίας της Ασίνου συνοδεύονται από πορτραίτα δωρητών,ενώ δεν λείπουν και τοιχογραφίες,που έχουν έντονη τη δυτική εικονογραφική επίδραση.
