Ο Άγιος Ελευθέριος γεννήθηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ, επί αυτοκρατόρων Κόμμοδος και Σεπτίμιου Σεβήρου. Ο Άγιος ήταν ορφανός από πατέρα και, έτσι, την ανατροφή του ανέλαβε η ευσεβέστατη μητέρα του Ανθία, συμφώνως των αρχών του Ευαγγελίου.
Ο τότε Επίσκοπος Ρώμης Ανίκητος, ο οποίος είχε αναλάβει τη θεολογική του κατάρτιση, εκτίμησε από πολύ ενωρίς τη μεγάλη νοημοσύνη του, την καθαρότητα της ψυχής του, καθώς επίσης και το θείο του έρωτα. Έτσι, σε ηλικία 15 ετών, τον χειροτόνησε Διάκονο και έπειτα Ιερέα.
Ως Ιερέας εργάστηκε με μεγάλο ζήλο για τη διδασκαλία του ευαγγελίου στο ποίμνιό του. Το μεγάλο αυτό ζήλο τον αναγνώρισε ο λαός της Ρώμης. Έτσι, το έτος 182 μ. Χ., με κοινή ψήφο κλήρου και λαού, ανήλθε εις τον Επισκοπικό Θρόνο της Ρώμης ως Επίσκοπος Ιλλυρικού.
Ο τότε Βασιλεύς της Βρετανίας Λούκιος, αφού πληροφορήθηκε για τη δράση του Αγίου, έγραψε επιστολή προς αυτόν και του δήλωσε την επιθυμία του ιδίου και του λαού του να γίνουν χριστιανοί. Ο Άγιος, ανταποκρινόμενος στην παράκληση αυτή του Λούκιου, έστειλε δύο άνδρες που δίδαξαν σ’ αυτούς τον ευαγγελικό λόγο και τους βάπτισαν χριστιανούς.
Ο αυτοκράτορας Σεπτίμιος Σεβήρος έμαθε την ευαγγελική δράση του Αγίου και διέταξε τη σύλληψή του.
Ο Άγιος υποβλήθηκε τότε σε φρικτά βασανιστήρια και οδηγήθηκε στην αρένα. Επειδή, όμως, τα άγρια ζώα δεν τον άγγιζαν, διατάχθηκε ο μαρτυρικός θάνατος τόσο του ιδίου, όσο και της μητέρας του, με αποκεφαλισμό.
Με αυτόν τον τρόπο, ο Άγιος πέρασε στη χορεία των Αγίων, λαμβάνοντας τον αμαράντινο στέφανο του μαρτυρίου.
Ὡς καλλονὴν τῶν ἱερέων Ὅσιε, καὶ προτροπὴν τῶν Ἀθλοφόρων ἅπαντες, εὐφημοῦμεν καὶ αἰτοῦμέν σε, Ἱερομάρτυς Ἐλευθέριε· Τοὺς πόθῳ σου τὴν μνήμην ἑορτάζοντας, κινδύνων πολυτρόπων ἐλευθέρωσον, πρεσβεύων ἀπαύστως, ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.
Ἀπολυτίκιον Ἦχος πλ. α', Τὸν συνάναρχον
«Ἱερέων ποδηρει κατακοσμούμενος,
καὶ αἱμάτων τοὶς ῥείθροις ἐπισταζόμενος,
τῶ Δεσπότη σου Χριστῷ μάκαρ ἀνέδραμες,
Ἐλευθέριε σοφέ, καθαιρέτα τοῦ Σατάν,
διὸ μὴ παύση πρεσβεύων,
ὑπὲρ τῶν πίστει τιμώντων,
τὴν μακαρίαν σου ἄθλησιν».
