Τετάρτη 29 Δεκεμβρίου 2010

Αφιέρωμα στα ήθη και στα Έθιμα των Εορτών

«Ευτυχισμένο το νέο έτος!», η ευχή αυτή σε λίγες μέρες θα ηχεί στα αυτιά όλων μας, ωστόσο θα πρέπει να ξέρουμε ότι η 1 Ιανουαρίου δεν είναι η ημερομηνία κατά την οποία γιορτάζονταν πάντα ο ερχομός του νέου έτους.
Αρχαία χρόνια...
Ο εορτασμός του νέου έτους είναι μια από τις αρχαιότερες γιορτές. Ο εορτασμός του παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στην αρχαία Βαβυλώνα πριν από περίπου 4000 χρόνια.

Γύρω στο 2000 π.Χ. το Βαβυλώνιο νέο έτος ξεκινούσε με την εμφάνιση του πρώτου φεγγαριού (στην ουσία της πρώτης ορατής ημισελήνου) μετά από την εαρινή ισημερία (πρώτη μέρα της άνοιξης).
Το ξεκίνημα της άνοιξης είναι μια λογική χρονική στιγμή για την έναρξη ενός νέου έτους. Εξάλλου είναι η εποχή της αναγέννησης, της σποράς και της ανθοφορίας. Η πρώτη Ιανουαρίου από την άλλη μεριά, δεν διαθέτει κάποια αστρονομική ή φυσική σημασία.
Ο εορτασμός του νέου έτους από τους Βαβυλώνιους διαρκούσε σχεδόν 11 μέρες. Κάθε μέρα είχε το δικό της μοναδικό στυλ εορτασμού, αυτό που θα μπορούσαμε να πούμε με σιγουριά είναι ότι ο σύγχρονος τρόπος εορτασμών δείχνει εντελώς ωχρός μπροστά στο μεγαλείο των αρχαίων εορτασμών.
Οι εορτές του νέου έτους στις "παγανιστικές κοινωνίες", εορτάζονταν έως τότε από την 25η Μαρτίου έως την 1η Απριλίου, καθώς η εποχή αυτή χαρακτηρίζει την αναγέννηση της φύσης. Οι Ρωμαίοι συνέχισαν να εορτάζουν τον Μάρτιο το νέο έτος, αλλά το 154 π.χ και με τις αλλαγές των ημερολογίων, υιοθετήθηκε ως ημέρα εορτής του νέου έτους η 1η του Ιανουαρίου. Η αλλαγή αυτή της ημερομηνίας ήταν δύσκολο να γίνει αποδεκτή από τον κόσμο και αυτό διότι η 1η Ιανουαρίου δεν συνέπεφτε με κάποια ιδιαίτερη αγροτική ή άλλη παράδοση. Ο Ιανουάριος ονομάστηκε έτσι εξαιτίας του Θεού Ιανού ο οποίος είχε δύο πρόσωπα το ένα κοίταγε το παρελθόν και το άλλο το μέλλον. Το 525 μ. χ η Χριστιανική εκκλησία καταδικάζει ανάμεσα σε άλλα το έθιμο της πρωτοχρονιάς ως "ειδωλολατρικό", κάτι που ίσχυε έως τον μεσαίωνα.
Ο Ιανουάριος καθιερώθηκε ως αρχή του έτους στον Δυτικό κόσμο μετά το 1500 μ. Χ, όπως θα δούμε και παρακάτω.
Και με την εφαρμογή του Ιουλιανού ημερολογίου όμως τα προβλήματα δεν λύθηκαν.
Οι Ρωμαίοι συνέχισαν να υποδέχονται το νέο έτος στα τέλη Μαρτίου, όμως το ημερολόγιο τους άλλαζε συνέχεια σύμφωνα με τις διαταγές κάθε αυτοκράτορα ώστε πολύ σύντομα αφανίστηκε κάθε ίχνος συγχρονισμού με το ήλιο.
Με σκοπό την επιδιόρθωση του ημερολογίου, η Ρωμαϊκή γερουσία κήρυξε την πρώτη Ιανουαρίου ως το ξεκίνημα του νέου έτους, το 153 π.Χ. Ωστόσο η αναδιάρθρωση του ημερολογίου συνεχίστηκε έως τον Ιούλιο Καίσαρα, το 46 π.Χ. ο οποίος και καθιέρωσε το γνωστό σε όλους Ιουλιανό ημερολόγιο, το οποίο όριζε την 1 Ιανουαρίου ως την ημερομηνία έναρξης του νέου έτους.
Ο Ιούλιος Καίσαρας όμως για να καταφέρει να επιτύχει έναν συγχρονισμό αναγκάστηκε να αφήσει το προηγούμενο έτος για επιπλέον 445 μέρες.

Η άποψη της εκκλησίας...
Αν και τις πρώτες δεκαετίες οι Ρωμαίοι συνέχιζαν να γιορτάζουν το νέο έτος, η πρώιμη Καθολική εκκλησία καταδίκασε το εορτασμό ως μέρος παγανιστικών δραστηριοτήτων.
Όμως καθώς ο Χριστιανισμός άρχισε να εξαπλώνεται, η εκκλησία άρχισε να αποκτά τους δικούς της θρησκευτικούς νόμους, παράλληλα με πολλές από τις παγανιστικές εκδηλώσεις.
Κατά τη διάρκεια του μεσαίωνα, η εκκλησία παρέμενε αντίθετη με το εορτασμό της πρωτοχρονιάς. Η πρώτη Ιανουαρίου γιορτάζεται από τα δυτικά έθνη μόνο τα τελευταία 400 χρόνια.
Οι Παραδόσεις......
Κάποιες άλλες παραδόσεις της εποχής συμπεριλαμβάνουν την δημιουργία νέων υποσχέσεων.
Η παράδοση αυτή έχει τις ρίζες της στα χρόνια των Βαβυλωνίων, η πιο γνωστή υπόσχεση κατά τη Βαβυλωνιακή εποχή ήταν η επιστροφή των δανεικών εργαλείων.
Η παράδοση της χρήσης ενός μωρού το οποίο συμβόλιζε τον ερχομό του νέου έτους ξεκίνησε από την Ελλάδα γύρω στο 600π.Χ. Εκείνη την εποχή αποτελούσε παράδοση ο εορτασμός του θεού του κρασιού, Διόνυσου, μέσω της επίδειξης ενός μωρού μέσα σε ένα καλάθι, το οποίο συμβόλιζε την αναγέννηση του θεού. Οι αρχαίοι αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν επίσης ως σύμβολο το μωρό.
Αν και οι πρώτοι χριστιανοί χαρακτήρισαν την παραπάνω παράδοση παγανιστική, η δημοτικότητα του συμβόλου αυτού ώθησε την εκκλησία να αναθεωρήσει τις απόψεις της. Η εκκλησία τελικά επέτρεψε στα μέλη της να γιορτάσουν το νέο έτος με ένα μωρό, το οποίο συμβόλιζε τη γέννηση του Ιησού.
Η Καλοτυχία...
Σύμφωνα με τις παραδόσεις, θεωρείτο ότι η τύχη που θα είχε μια οικογένεια για όλο τον επόμενο χρόνο θα μπορούσε να επηρεαστεί από όλα αυτά που θα έκαναν ή θα έτρωγαν την πρώτη μέρα του χρόνου. Για αυτό το λόγο, είναι ευρέως διαδεδομένος ο εορτασμός των πρώτων λεπτών του νέου έτους τόσο σε οικογενειακές αλλά και επαγγελματικές συναθροίσεις.
Οι εορτασμοί συχνά διαρκούν έως και τα ξημερώματα της ίδιας νύχτα. Πολλοί πιστεύουν ότι ο πρώτος επισκέπτης ενός σπιτιού την ημέρα της πρωτοχρονιάς θα μπορούσε να φέρει τόσο καλή ή κακή τύχη για όλο το υπόλοιπο έτος.
Επίσης τα παραδοσιακά φαγητά της πρωτοχρονιάς θεωρείται ότι φέρνουν καλοτυχία. Σύμφωνα με τις παραδόσεις αρκετών πολιτισμών το σχήμα του δαχτυλιδιού μπορεί να φέρει καλοτυχία, επειδή συμβολίζει την ολοκλήρωση του κύκλου του έτους. Για αυτό το λόγο, οι Ολλανδοί πιστεύουν ότι η κατανάλωση ντόνατς εκείνη την ημέρα μπορεί να φέρει ευτυχία.




Το Ρουμπίνι συμβολίζει την καλοτυχία, την υγεία, την δόξα, την θερμότητα, το αίμα, την τακτική και την εξυπνάδα. Οι Κινέζοι το χρησιμοποιούν για να διώξουν την αρνητική ενέργεια και την κακή τύχη μακριά. Το Ρουμπίνι χρησιμοποιείται επίσης σαν μέσο πρόληψης κάθε ασθένειας. Κινέζικοι θρύλοι αναφέρουν το Ρουμπίνι ως το "Πετράδι της Φήμης" που μπορεί να σου δείξει πως θα γίνεις γνωστός σε κάθε μέρος του κόσμου.
Η Καλή Χέρα...
Συνηθίζεται να δίνεται ένα χρηματικό ποσό σαν δώρο σε παιδιά που θα επισκεφτούν κάποιο σπίτι την Πρωτοχρονιά. Συνήθως πρόκειται για τα εγγόνια ή τα ανίψια.
Μερικές δεκαετίες παλιότερα, η «καλή χέρα» ήταν το μόνο δώρο που έπαιρναν τα παιδιά την Πρωτοχρονιά και σε πολλές περιπτώσεις ήταν απλά ένα κέρασμα μιας κι ούτε χρήματα υπήρχαν πολλά, αλλά ούτε μαγαζιά με παιγνίδια.
Στα όμορφα Επτάνησα, ανάμεσα στο Ιόνιο πέλαγος και την Αδριατική θάλασσα, χαίρονται με ξεχωριστό τρόπο τις ημέρες του Δωδεκαημέρου. Οι άνθρωποι γιορτάζουν πηγαίνοντας στην εκκλησία, τρώγοντας, πίνοντας, τραγουδώντας αλλά και κάνοντας αστεία ο ένας στον άλλο.
ΟΑγιος Βασίλης...
Η ανταλλαγή δώρων ανάγεται στην εποχή των Ρωμαϊκών εορτών.
Οι Ρωμαίοι έδιναν δώρα ο ένας στον άλλο, καθώς και στους φτωχούς.
Η "γενεαλογική" προέλευση του δυτικού Σάντα - Κλάους είναι ο Άγιος Νικόλαος, ο Επίσκοπος Μύρωνος - Λυκίας του 4ου μ.Χ. αιώνα, ονομαστός για την αρετή και την φιλανθρωπία του και φύλακας άγγελος των παιδιών και των ναυτικών.


Οι παλιοί Αθηναίοι περίμεναν τον 'Aη Βασίλη από το βράδυ της παραμονής με ολάνοιχτες τις πόρτες των σπιτιών τους και επειδή σύμφωνα με την παράδοση, θα ήταν. .. κουρασμένος και πεινασμένος από το μακρινό ταξίδι του, έστρωναν ένα μεγάλο
τραπέζι και το φόρτωναν με τα πιο εκλεκτά γλυκίσματα και φαγητά για να τον φιλοξενήσουν... γύρω από το τραπέζι αυτό μαζευόταν το βράδυ της παραμονής όλη η οικογένεια και περίμενε για ν' αρχίσει το φαγοπότι..
Τα μεσάνυχτα έσβηναν τις λάμπες τους κι έδιωχναν με γιουχαίσματα τον παλιό χρόνο, πετώντας πίσω του (!) στο δρόμο ένα παλιοπάπουτσο.
Τα παιδιά κρεμούν, την παραμονή της πρωτοχρονιάς, τα παπούτσια και τις κάλτσες τους στα παράθυρα ή στο τζάκι περιμένοντας να περάσει ο 'Aη Βασίλης να τα γεμίσει δώρα.

Το Περιστέρι.....
Στις Κυκλάδες θεωρούν καλό οιωνό να φυσάει βοριάς την πρωτοχρονιά. Επίσης θεωρούν καλό σημάδι αν έρθει στην αυλή τους περιστέρι τη μέρα αυτή. Αν όμως πετάξει πάνω από το σπιτικό τους κοράκι τους βάζει σε σκέψεις