Πολλοί πιστοί έχοντας την Χριστιανική παιδεία πιστεύουν, πως και οι άλλοι πιστοί των άλλων θρησκευμάτων έχουν τις ίδιες αντιλήψεις και την ίδια διδασκαλία για την Κόλαση και τον Παράδεισο. Όμως όπως θα διαπιστώσουν διαβάζοντας το παρακάτω άρθρο, η γνώμη τους αυτή είναι λανθασμένη. Βέβαια το άρθρο μας επιδερμική μόνο αντιμετώπιση κάνει στο τόσο σπουδαίο αυτό θέμα. Πρόθεσή μας γράφοντας αυτό το άρθρο είναι, ο αναγνώστης να παρακινηθεί και να ψάξει μόνος του για να βρει περισσότερες λεπτομέρειες στο μεγάλο αυτό ζήτημα.
Ο Ινδουισμός είναι η παραδοσιακή θρησκεία της Ινδίας και υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια. Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε δεν αναφέρεται και ιδρυτής στην θρησκεία αυτή. Ο κόσμος για τους Ινδούς είναι χωρισμένος σε διάφορες βαθμίδες που αρχίζει από τις πιο κατώτερες μορφές π.χ. φυτά, ζώα και φθάνει μέχρι τους Θεούς. Ό άνθρωπος βρίσκεται κάπου ανάμεσα και μπορεί να ξαναγεννηθεί παίρνοντας διάφορες μορφές (μετενσάρκωση). Στη θέση της ψυχής έχουν το «άτμαν» που σημαίνει την βαθύτερη ουσία του κάθε όντος. Όταν πεθαίνει ο άνθρωπος το άτμαν φεύγει από το φυσικό σώμα για να κατοικήσει κάπου αλλού. Που θα κατοικήσει εξαρτάται από αυτό, που οι Ινδοί ονομάζουν «κάρμα», δηλαδή τις πράξεις που έκανε εν ζωή το άτομο και του προσέδωσε ανάλογα θετική ενέργεια, αν έκανε καλές ή αρνητική ενέργεια, αν έκανε κακές. Έτσι μπορεί το άτμαν (η κατά κάποιον τρόπο ψυχή) να κατοικήσει σε φυτά, ζώα ή πράγματα και εκεί που κάποιος ήταν άνθρωπος τώρα να είναι φυτό ή ζώο. Η αλλεπάλληλη αυτή αλυσίδα των γεννήσεων, θανάτων και αναγεννήσεων στην οποία είναι καταδικασμένος ο άνθρωπος ονομάζεται «σαμσάρα». Δηλαδή η σαμσάρα για τους Ινδούς είναι αντίστοιχη με τη δική μας Κόλαση. Άρα το άτμαν πρέπει να ξεφύγει από τη «σαμσάρα». Η λύτρωση («μόξα») επέρχεται με τα έργα, τη γνώση και την αφοσίωση. Τα έργα που πρέπει να κάνει κάθε Ινδός για να λυτρωθεί, είναι οι θυσίες στους Θεούς και τελετουργικές πράξεις με ακριβή τήρηση του τυπικού. Όταν λοιπόν τα κάνει όλα αυτά τότε τον αποδέχονται οι Θεοί. Για την ινδική σκέψη αμαρτία είναι κυρίως η άγνοια. Ο Ινδουισμός δεν επιθυμεί να μεταμορφώσει τον κόσμο, αλλά να βοηθήσει τον πιστό να απομακρυνθεί από αυτό τον κόσμο, τον οποίο θεωρεί ως απάτη – ψευδαίσθηση («μάγια») και να βυθιστεί στο πραγματικό κόσμο που είναι ο κόσμος του απρόσωπου Θείου και ονομάζεται «Μπράχμα». Το ξεπέρασμα δηλαδή του κόσμου και η βύθιση στο «Μπράχμα», είναι αυτό που εμείς ονομάζομαι Παράδεισο.
Ο Τζαϊνισμός ξεκίνησε ως κλάδος του Ινδουισμού, με το πέρασμα όμως του χρόνου απετέλεσε ξεχωριστή θρησκεία στην Ινδία. Όπως και ο Ινδουισμός δεν έχει και αυτός ιδρυτή. Το παράξενο με τον Τζαϊνισμό είναι πως, αν και είναι θρησκεία δεν δέχεται την ύπαρξη του Θεού. Για τον Τζαϊνισμό ο κόσμος διαιρείται σε «ντζίβα» (ψυχές) και «άντζιβα» (άψυχα). Το κάρμα (το σύνολο δηλαδή των πράξεων εν ζωή του κάθε ανθρώπου), θεωρείται ως λεπτή μορφή ύλης. Η ύλη εφοδιάζει το κάρμα με διάφορα σώματα. Όλα τα ενσώματα όντα έχουν δύο σώματα το πύρινο και το καρμικό, το οποίο προέρχεται από τις προηγούμενες πράξεις και προσκολλάται στη «ντζίβα» (ψυχή), καθορίζοντας την μορφή που θα πάρει η ψυχή: ανθρώπινη, θεία, ζωϊκή ή καταχθόνια.
Η σωτηρία («μόξα»), επιτυγχάνεται με διανοητική και ηθική πειθαρχία έτσι ώστε να απελευθερωθεί η ψυχή από τα υλικά δεσμά και να φθάσει στη «νιρβάνα», η οποία είναι μια κατάσταση μη σύνθεσης, από την οποία απουσιάζει ο πόνος και η ενσάρκωση (η δικιά μας Κόλαση) και είναι μια ζωή απόλυτης μακαριότητας ( ο δικός μας Παράδεισος). Επειδή για τους τζαϊνιστές είναι ανύπαρκτη η ιδέα του Θείου («Μπράχμα») όπως είπαμε, η ατομικότητα παραμένει αιώνια.
Ο Σικκισμός («σίκκα» = μαθητής) είναι μία μονοθεϊστική θρησκεία που ξεπήδησε και αυτός από τον ο Ινδουισμό. Θεωρείται μια προσπάθεια – οι οπαδοί του όμως δεν το δέχονται αυτό – να συνθέσει στην διδασκαλία του, τον Ινδουισμό με τον Μωαμεθανισμό. Ιδρυτής του θεωρείται ο Γκουρού (δάσκαλος), Νάνακ (1469 – 1539 μ.Χ.). Ο Σικκισμός δέχεται θεό που δημιούργησε τον κόσμο και πιστεύει στην αδελφοσύνη των ανθρώπων. Δέχεται επίσης πως ο Θεός όχι μόνο είναι η αιτία του υλικού κόσμου αλλά και των ψυχών. Διδάσκει πως κάθε τι που υπάρχει είναι μια μορφή του Θεού, ένα κύμα μέσα στον θείο ωκεανό. Επειδή έχει επηρεαστεί από τον Ινδουισμό θεωρεί τον αντικειμενικό κόσμο σαν μια οφθαλμαπάτη. Παράδεισος και λύτρωση για τον Σικκισμό είναι, το να αντιληφθεί ο άνθρωπος πως ο Θεός επιθυμεί να επικοινωνήσει με τον άνθρωπο και να του φανερωθεί με το λόγο του. Όποιος καταλάβει την φωνή αυτή του Θεού και απαντήσει με υπακοή επιτυγχάνει τη λύτρωση απ’ αυτή τη ζωή, η οποία ολοκληρώνεται μετά θάνατον στην «νιρβάνα». Αντίθετα Κόλαση όπως και για τον Ινδουισμό είναι, να επανέλθει πάλι ο άνθρωπος στα βάσανα της ζωής μέσω της μετενσαρκώσεως.
Ο Βουδισμός ξεκίνησε ως αίρεση του Ινδουισμού. Ιδρυτής του θεωρείται ο Σινχάρτα Γκαουτάμα ( 6ος – 5ος αι. π.Χ.)που έγινε «Βούδας» δηλαδή «φωτισμένος». Σύμφωνα με αυτόν, η αιτία όλων των κακών και του πόνου στο άνθρωπο βρίσκεται στην επιθυμία. Όμως αυτή η στάση του ανθρώπου είναι λάθος, επειδή η φύση όλων των πραγμάτων είναι πρόσκαιρη και μεταβλητή. Το κακό βέβαια για τον άνθρωπο είναι πως δεν έχει επίγνωση αυτής της πραγματικότητας. Ο άνθρωπος μπορεί να υπερβεί την τραγικότητα της ζωής, εφόσον υπάρχει μια κατάσταση λυτρώσεως από τον πόνο η «νιρβάνα». Ο δρόμος που οδηγεί στην «νιρβάνα» βρίσκεται ανάμεσα στην εγωϊστική ικανοποίηση των παθών και την υπερβολική άσκηση. Γι’ αυτό καλείται και «μέση οδός». Η οδός αυτή οδηγεί στην επίγνωση που διαλύει την άγνοια, και αφού την διαλύσει κατευθύνει τελικά τον άνθρωπο στον «φωτισμό» που είναι μια κατάσταση απόλυτης γαλήνης και μακαριότητας. Και σ’ αυτό το σημείο αξίζει νομίζουμε να κάνουμε μία απαραίτητη διευκρίνιση. Ενώ όπως σημειώσαμε πιο πάνω ο Βουδισμός ξεπήδησε από τον Ινδουισμό, δεν ασπάστηκε όμως το κεντρικό σημείο του, που είναι το «άτμαν» κάτι αντίστοιχο με την δική μας έννοια της ψυχής. Ο Βουδισμός απορρίπτει τελείως την ύπαρξη αθάνατης ψυχής. Το εγώ είναι ένας συνεχώς μεταβαλλόμενος συνδυασμός φυσικών και διανοητικών δυνάμεων, που αποτελείται από πέντε σύνολα. Ένα ον έρχεται στην ύπαρξη όταν συναρτηθούν αυτά τα σύνολα. Για τον Βουδισμό, η «νιρβάνα» – ο δικός μας Παράδεισος – δεν δηλώνει εκμηδενισμό, σβήσιμο του εαυτού, εφόσον κατ’ αυτόν δεν υπάρχει εαυτός. Σημαίνει σβήσιμο της αυταπάτης του εαυτού και συγχρόνως την διάλυση των συνόλων που σχετίζονται μ’ αυτή τη ψευδαίσθηση.
Μετά το θάνατο του Βούδα, ο Βουδισμός διασπάστηκε στα δύο. Στον Μαχαγιάνα Βουδισμό και στον Χιναγιάνα Βουδισμό. Η διδασκαλία ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο δόγματα του Βουδισμού, που αφορά τη λύτρωση του ανθρώπου διαφοροποιήθηκε.
Ο Χιναγιάνα Βουδισμός καλλιέργησε το ιδεώδες πως λύτρωση πετυχαίνεται από τον «αραχάτι». Απ’ αυτόν δηλαδή που αξιώθηκε με δική του προσπάθεια – χωρίς την βοήθεια κανενός – να προχωρήσει στην γνώση και να πετύχει να λυτρωθεί από τη «σαμσάρα», τις αλλεπάλληλες δηλαδή γεννήσεις και μετενσαρκώσεις, αυτό που θεωρούν οι Ινδοί ως Κόλαση.
Αντίθετα στο Μαχαγιάνα Βουδισμό, την θέση του «αραχάτι» παίρνει ο «Μποτιτσάβα» αυτός δηλαδή που ενώ είχε γίνει «φωτισμένος» (Βούδας), αρνείται να μπει στην «νιρβάνα», γιατί θέλει να λυτρώσει τους ανθρώπους. Άρα όλοι οι άνθρωποι μπορούν και πρέπει να πετύχουν τη λύτρωση με τη βοήθεια ενός «Μποτιτσάβα». Ένας τέτοιος «Μποτιτσάβα» πιστεύουν πως ήταν ο Σινχάρτα Γκαουτάμα ο γνωστός σε μας ως Βούδας.
Ιδρυτής του ο Κομφούκιος ( 551 – 479 π.Χ. ). Οι περισσότεροι άνθρωποι της Δύσης όταν ακούνε για τον Κομφούκιο πιστεύουν πως είναι Θεός ή κάτι ανάλογο. Ο Κομφούκιος όμως ποτέ δεν υποστήριξε κάτι τέτοιο, ούτε θέλησε να κηρύξει καμιά καινούργια θρησκεία ή κάποιο καινούργιο θρησκευτικό σύστημα. Απλώς όταν έγινε κυβερνήτης σε μια επαρχία στην Κίνα προσπάθησε να εφαρμόσει ένα είδους δικαιοσύνης, που θα βοηθούσε τους ανθρώπους να έχουν μεταξύ τους αρμονικές σχέσεις. Έτσι αποδέχτηκε την αρχαία παραδοσιακή θρησκεία της Κίνας, που ήταν πολυθεϊστική και ειδωλολατρική και τόνισε τον σεβασμό απέναντί της. Ο Κομφουκιανισμός διδάσκει πως μετά τον θάνατο όσοι είναι ενάρετοι εξακολουθούν να ζουν ως αγαθά πνεύματα στην ατμόσφαιρα, και μάλιστα στους τόπους που έμεναν όσο ήταν ζωντανοί, οι δε κακοί τιμωρούνται, με το να μην τους θυμάται κανένας, δηλαδή με την αιώνια λήθη.
Ιδρυτής του ο Λάο – Τσε ( 6ος αιώνας π.Χ. ). Για τον Λάο – Τσε το σύμπαν δεν ενδιαφέρεται για τα ανθρώπινα και είναι αποστολή του ανθρώπου και του άρχοντα να βρει τρόπο εναρμονίσεώς του με το ρυθμό του σύμπαντος χωρίς να το παρεμποδίζει με προσπάθειες ανακαινιστικές. Επί δυναστείας των Χαν (206 π.Χ. – 220 μ.Χ.) η ταοϊστική θρησκεία παρουσιάζει στην Κίνα, τη μεγαλύτερη της ανάπτυξη. Βάζει για σκοπό της να οδηγήσει τους πιστούς στην αιώνια ζωή. Επειδή όμως ο άνθρωπος θεωρείται πως αποτελείται μόνο από ύλη, η αιώνια αυτή ζωή δεν εκλαμβάνεται ως πνευματική αθανασία της ψυχής, αλλά ως αθανασία υλική του σώματος. Με ποιο τρόπο θα γίνει αυτό; Με διάφορες ασκήσεις αποφαίνεται ο Ταοϊσμός, οι οποίες προοδευτικά θα αντικαταστήσουν τα θνητά όργανα με όργανα αθάνατα. Έτσι κάποτε όλο το θνητό σώμα αντικαθίσταται με αθάνατο σώμα, του οποίου η σάρκα αποτελείται πλέον από πολύτιμες ύλες. Όταν φτάσει λοιπόν ο πιστός στο σημείο αυτό, γίνεται αθάνατος, ανέρχεται στον ουρανό και στην κορυφή κάποιου όρους πεθαίνει. Όμως ο θάνατος αυτός είναι μία ψευδαίσθηση και αποκαλείται «απελευθέρωση του σκηνής». Παίρνει πρόσκαιρα τη μορφή πτώματος, ενώ το αθάνατο σώμα απομακρύνεται για να ζήσει με τους άλλους αθανάτους. Αυτό επιτυγχάνεται με ασκήσεις γυμναστικές, αναπνευστικές, σεξουαλικές και αλχημικές. Γι’ αυτό και παρασκεύαζαν το ελιξίριο της «αθανασίας», με αποτέλεσμα πολλοί να δηλητηριάζονται. Δηλαδή για να συνοψίσουμε. Παράδεισος για του Ταοϊστές είναι η μετατροπή του θνητού σε αθάνατο ενώ Κόλαση η αδυναμία μετατροπής του.
Επί δυναστείας Τανγκ (618 – 907 μ.Χ.) επηρεάζεται ο Ταοϊσμός από τον Βουδισμό, και πλησιάζει την δυτική άποψη για την Κόλαση και το Παράδεισο. Έτσι το βιβλίο Τάο – τσανγκ γράφει ανταμοιβές για αγαθές πράξεις και ποινές για κάθε αμαρτία. Μια θεότητα σημείωνε κατά την διάρκεια της ζωής του ανθρώπου τις διάφορες ενέργειές του και αποφάσιζε μετά θάνατο αν θα τον κατατάξει στον Παράδεισο ή την Κόλαση.
Ιδρυτής του ο Μωάμεθ( 570 – 632 μ.Χ.). Ο μωαμεθανισμός επειδή έχει επηρεαστεί από τον Ιουδαϊσμό και το Χριστιανισμό, έχει σχεδόν τις ίδιες αντιλήψεις για την Κόλαση και τον Παράδεισο. Πιστεύει στην ανάσταση των νεκρών, στην αιώνια ζωή και στην τελική κρίση. Όταν θα συμβεί αυτή οι αμαρτωλοί θα καταδικαστούν και θα σταλούν στην Κόλαση, ενώ οι δίκαιοι θα ανταμειφθούν με τον Παράδεισο. Ο Παράδεισος όμως για τον πιστό μουσουλμάνο, δεν έχει τον πνευματικό χαρακτήρα που έχει στον Χριστιανισμό. Λόγω των έρημων και άνυδρων τόπων της Αραβίας στις οποίες ζούσαν οι πρώτοι Μουσουλμάνοι, με αποτέλεσμα η ζωή τους να είναι πολύ λιτή, φαντάστηκαν ένα υλιστικό Παράδεισο με ατέλειωτες απολαύσεις και φαγητά τα οποία θα απολαμβάνει ο πιστός Μουσουλμάνος. Έτσι σε διάφορα σημεία του Κορανίου, του ιερού τους βιβλίου, μπορεί να διαβάσει κανείς για τον υλιστικό αυτό Παράδεισο. Ποταμοί από νερά και γάλατα θα υπάρχουν, καθώς και άφθονο και ατέλειωτο κρασί. Ομοίως ποταμοί με μέλι και άφθονους καρπούς θα απολαμβάνει ο πιστός Μουσουλμάνος. Οι απολαύσεις αυτές θα συνεχίζονται και με πανέμορφες παρθένες κοπέλες και νέους υπηρέτες σαν μαργαριτάρια τα γνωστά στους περισσότερους ως «ουρί» του παραδείσου. Ιδιαίτερη θέση στον παράδεισο θα έχουν αυτοί που σκοτώθηκαν για την πίστη και την εξάπλωση του Ισλάμ.
