Συνήθως φοβόμαστε αυτά που φοβούνται και οι άλλοι γύρω μας ή αυτά που μας λένε κάποιοι ειδικοί ότι πρέπει να φοβόμαστε: τους σεισμούς, τις πυρκαγιές, την ανεργία, τον καρκίνο, το AIDS, τη νόσο των τρελών αγελάδων, και ό,τι άλλο καινούριο μπορεί να προκύψει στις μέρες μας. Φυλαγόμαστε και καλά κάνουμε. Όμως δεν είναι σίγουρο ότι ξέρουμε καλά ποιος είναι ο πραγματικός κίνδυνος, η πραγματική απειλή γύρω μας και μέσα μας, τι είναι αυτό που χρειάζεται να στρέψουμε την προσοχή μας, γιατί η απειλή είναι άμεση, καθημερινή και η κατάληξη πραγματικά οδυνηρή.
l Τί είναι ο εγωισμός;
Εγωισμός είναι, η υπερβολική αγάπη για τον εαυτό μας και η αδιαφορία για τους άλλους (Χατζηθωμά Φ., σελ, 123, 1991).
Tον μεγάλο κίνδυνο τον κουβαλάμε επάνω μας, ο μεγάλος μας εχθρός βρίσκεται μέσα μας και λέγεται εγωισμός. Εγωισμός με όλα του τα παρακλάδια: φιλαυτία, υπερηφάνεια, έπαρση, προβολή κλπ. Δεν υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος για τον άνθρωπο και την ψυχή του, δεν υπάρχει χειρότερη ασθένεια, αφού οι συνέπειές της δεν είναι μόνον ισόβιες, καταστροφικές για τον ίδιο τον εγωιστή αλλά και αιώνιες. Το σημαντικότερο απ' όλα είναι, ότι ο ίδιος ο Θεός πολεμάει τον εγωισμό, τον χτυπάει, "στους υπερηφάνους αντιτάσσεται". (Α΄ Πέτρου ε΄, 5 & Ιακώβου δ΄,6). Όταν σε ζώνουν ο εγωισμός και η υπερηφάνεια, ο Θεός αντιτάσσεται σε ότι κάνεις και χωρίς μετάνοια ο άνθρωπος οδεύει σταθερά στην καταστροφή του. Δεν υπάρχει χειρότερη κατάσταση για τον άνθρωπο από αυτήν, να έχεις το Θεό απέναντί σου, να έχεις το Θεό να αντιτάσσεται σε ό,τι κάνεις, γιατί σε ζώνει ο εγωισμός και η ανόητη υπερηφάνεια. Δεν μπορεί ο άνθρωπος να ορθοποδήσει έτσι... είναι βέβαιο ότι οδεύει αργά μα σταθερά στην ολοκληρωτική καταστροφή, με το Θεό αντίθετο, αντίπαλο, αντιμέτωπο. Πριν προχωρήσουμε στο παράδειγμά μας, που θα κάνει πιο ανάγλυφα όλα αυτά τα σημεία, ας πούμε και τούτο. Είναι ανοησία ο εγωισμός του ανθρώπου, ανοησία και φτήνια, αλλά αυτό ακριβώς είναι το κατάντημα του ανθρώπου της αμαρτίας.
l Ποια είναι τα αίτια του εγωισμού;
1. Κληρονομικοί λόγοι.
2. Η έλλειψη σωστής παιδείας.
3. Η εσφαλμένη αγωγή και η κακή ανατροφή.
4. Η υπερεκτίμηση ορισμένων ικανοτήτων.
5. Το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον.
6. Συμπλέγματα κατωτερότητας.
l Αποτέλεσματα του εγωισμού:
1. Παραμερίζει την λογική, βασιλεύει το παράλογο, εμποδίζει την ηθική εξύψωση, βάζοντας το “εγώ” πάνω από όλους και όλα, κάνει το άτομο αντικοινωνικό και σκληρό.
2. Τυφλώνει τον άνθρωπο, δεν αναγνωρίζει σε κανέναν αξία ανωτερότητα, εκτός από εκείνη του εγωιστή.
3. Εμποδίζει την αυτογνωσία.
4. Γεννά την μεγαλομανία, τον αυταρχισμό και τον αριβισμό.
5. Εμποδίζει την ομόνοια, τη συνεργασία, το διάλογο (Χατζηθωμά Φ., σελ, 123, 1991).
Ο ίδιος ο Κύριος, ο Θεός του Σύμπαντος μας παρέχει όλα τα αγαθά, "Αυτός δίδει εις πάντας ζωήν και πνοήν και τα πάντα.... εν Αυτώ ζώμεν και κινούμεθα και υπάρχομεν" (Πράξεις Αποστόλων ιζ΄, 25-28).
Αφού χαρούμε, απολαύσουμε και ξοδέψουμε τα μοναδικά δώρα της αγάπης Του, μετά Τον προσπερνάμε, Τον αγνοούμε, Του γυρίζουμε την πλάτη και στήνουμε θεωρίες ότι δεν υπάρχει... ότι δεν υπήρξε ποτέ... Την ίδια ώρα που πίνουμε το δροσερό νεράκι Του και εισπνέουμε τον αέρα που μας χαρίζει, εμείς ταΐζουμε τον εγωισμό μας: "Εγώ... εμένα... και μένα... σε μένα... από μένα... δικό μου, εγώ...." Σκέψου το παιδάκι που ταΐζεις και ντύνεις και χαϊδεύεις όλη μέρα, να γυρίσει να σου πει "εγώ... εμένα... δικό μου... και μόνος μου..." Θα γελάσεις, θα πονέσεις, θα συγχωρέσεις, θα μακροθυμήσεις για να του δώσεις την ευκαιρία να μετανοήσει, να ταπεινωθεί, να αναγνωρίσει, να επιστρέψει... Γιατί αυτά που λέει και κάνει ο εγωιστής άνθρωπος είναι προκλητικά μα και παράλογα, και το μόνο που μπορεί να περιμένει κανείς με υπομονή και έλεος είναι να τον δει να επιστρέφει στα λογικά του. Να παραδέχεται, να ταπεινώνεται.... Αν δεν το κάνει; Ο ίδιος ο Θεός γίνεται αντίπαλος, αντιμαχόμενος, αντιτασσόμενος, και τότε είναι που αρχίζει η τραγωδία για τον άνθρωπο. Παράδειγμα: "Ούτε ο ίδιος ο Θεός δεν μπορεί να βυθίσει αυτό το πλοίο", απάντησε ο αξιωματικός του Τιτανικού σε μια κυρία που στεκόταν με έκπληξη θαυμάζοντας το ολοκαίνουριο υπερωκεάνιο, όταν τον ρώτησε αν ήταν πραγματικά αβύθιστο! Δεν μπορεί να το βυθίσει ούτε ο ίδιος ο Θεός... Χρειάστηκε μόνον ένα παγόβουνο να συρθεί για λίγο επάνω στη ράχη του, για να διαψευσθούν εύκολα αλλά και τραγικά όλοι και όλα γύρω από το μεγαλύτερο και πολυτελέστατο υπερωκεάνιο της εποχής του. Ο ίδιος ο ναύαρχος-σχεδιαστής του Τιτανικού Τόμας Άντριους χάθηκε μαζί με το δημιούργημά του στα παγωμένα νερά του Ατλαντικού. Ξαφνικά ακούστηκε ένας παράξενος θόρυβος... Μερικοί επιβάτες άφησαν τη διασκέδασή τους, τα χαρτιά που έπαιζαν στα σαλόνια και βγήκαν να δουν. Η υπεροψία, ο εγωισμός μαζί με την ανοησία είναι βέβαιο ότι σκοτώνουν... Καθώς ο σκοτεινός όγκος του παγόβουνου απομακρυνόταν στο βάθος και το πλοίο συνέχιζε το ταξίδι του υπερήφανο, μεγαλόπρεπο, αμέριμνο... ο πλοίαρχος και μερικοί αξιωματικοί του κατέβηκαν αμέσως στο κύτος του σκάφους. Πέντε από τα στεγανά αμπάρια του Τιτανικού γέμισαν γρήγορα νερά. Αν είχαν πλημμυρίσει μόνο τα τέσσερα, ο Τιτανικός θα έφτανε στη Ν. Υόρκη... Ακολούθησαν σκηνές τραγικές με την γνωστή σε όλους κατάληξη. Από τους 2.220 επιβάτες επέζησαν μόνον οι 713... γιατί ο πλοίαρχος δεν είχε προβλέψει να έχει τις ανάλογες βάρκες με τους επιβάτες... Ούτε τρικυμία, ούτε θύελλα, ούτε απρόβλεπτη θαλασσοταραχή, κακοκαιρία... Μόνον ο ανόητος εγωισμός, μόνον η προκλητική ανθρώπινη έπαρση. "Αυτό το πλοίο ούτε ο ίδιος ο Θεός δεν μπορεί να το βυθίσει..." Ο αβύθιστος(;) Τιτανικός κείτεται πάνω από 85 χρόνια σιωπηλός και νικημένος, στην υγρή και σκοτεινή αγκαλιά του Ατλαντικού, για να μας θυμίζει κάτι πολύ χρήσιμο για τον καθένα μας:
"Ο εγωισμός είναι ίσως η φονικότερη αρρώστια". Και είναι αρρώστια, αφού αχρηστεύει τον άνθρωπο, τον γεμίζει με ανόητη φιλαυτία και έπαρση, τον κάνει επικίνδυνο και άμυαλο, του σκοτεινιάζει το νου και την καρδιά, δεν μπορεί ούτε να δει, ούτε να ακούσει, ούτε να αντιληφθεί, ούτε να συναισθανθεί την κατάστασή του. Αυτά είναι τα κύρια συμπτώματα της αρρώστιας του εγωισμού και της έπαρσης. Η κατάληξή της; Αν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα και γρήγορα, σκοτώνει. Νικάει τον άνθρωπο και τον σκοτώνει με αιώνιο θάνατο χωρίς τη χάρη και το έλεος του Κυρίου στη ζωή του. Υπάρχει ένα ακόμα σοβαρό σημείο. Πρέπει να τον σκοτώσεις τον εγωισμό σου, γιατί αν δεν τον σκοτώσεις, θα σε σκοτώσει εκείνος. Και υπάρχει το σωστό και αποτελεσματικό όπλο που συντρίβει τον εγωισμό, ακριβώς ό,τι χρειάζεται για να μας δεχθεί ο Κύριος και να κάνει Βασίλειό Του την καρδιά μας. Είναι ο σταυρός του Ιησού Χριστού. Είναι "φονικό μέσο" ο σταυρός του Ιησού Χριστού. Όταν τον πιστέψεις, όταν τον αγκαλιάσεις με ταπείνωση και γνήσια εκζήτηση, τότε αμέσως ο εγωισμός σωριάζεται στο πάτωμα, γιατί νιώθεις ανάξιος, άχρηστος, ελεεινός αλλά και ελεημένος. Οι άνθρωποι της έπαρσης, του εγωισμού, της φιλαυτίας, δεν κατάλαβαν τίποτα από το σταυρό και τον σταυρωμένο Ιησού Χριστό. Έστω κι ας μπαινοβγαίνουμε σε μια εκκλησία και ας ακούμε κηρύγματα με τα οποία συμφωνούμε, εάν δεν συσταυρωθεί ο εγωισμός μας μαζί με τον Ιησού Χριστό, δεν θα συναναστηθούμε μαζί Του καινούριοι, λυτρωμένοι, ξαναχτισμένοι, αναγεννημένοι χριστιανοί, πραγματικά παιδιά του Ουράνιου Πατέρα μας. Ο εγωισμός θεραπεύεται όταν εντοπισθεί έγκαιρα, όταν διαγνωσθεί σωστά με ειλικρίνεια και απλότητα καρδιάς, όταν αντιμετωπισθεί με ταπείνωση και πίστη μπροστά στο σταυρό και την ανάσταση του Σωτήρα μας Ιησού Χριστού. Αν δεν αντιμετωπισθεί έτσι, τότε σκοτώνει και την ψυχή και το σώμα. Ο άνθρωπος της φιλαυτίας και της έπαρσης είναι ένα περιφερόμενο μόλυσμα, είναι επικίνδυνος και δυστυχισμένος, και στις μέρες μας, τις έσχατες, του τέλους, ο αριθμός τους θα θεριεύει, δυστυχώς και ανάμεσά μας, με απρόβλεπτες προεκτάσεις.
l Προϋποθέσεις για την έλλειψη του εγωισμού:
1. Η παιδεία και η σωστή αγωγή. Να μάθουμε ότι στον κόσμο δεν είμαστε μόνον εμείς και κανείς άλλος.
2. Η οικογένεια, το σχολείο, η εκκλησία και το κοινωνικό περιβάλλον, που μας μαθαίνουν ότι με την αγάπη στον συνάνθρωπο και την μοιρασιά των αγαθών προοδεύουμε.
3. Η προσευχή, γιατί όπως κάθε αρετή, έτσι και η ταπείνωση δεν είναι δική μας κατάκτηση, αλλά δώρο του Θεού που περιμένει να Του το ζητάμε.
4. Η ισχυρή βούληση και ο ομαλός ψυχικός κόσμος (Χατζηθωμά Φ., σελ, 123, 1991). Και στο τέλος όταν διαπιστώσουμε ότι πάσχουμε από την κακιά αρρώστια του εγωιμού να έχουμε το ψυχικό σθένος να πολεμήσουμε τον εαυτό μας και να ταπεινωθούμε σκεπτόμενοι ότι ο ίδιος ο Θεός μας έδειξε πρώτος την ταπείνωση αφού έγινε άνθρωπος! Οφείλουμε και εμείς το παράδειγμά Του ν’ ακολουθήσουμε και να μην έχουμε εγωισμό αλλά να κάνουμε το θέλημά Του. Ας μείνουμε στην απλότητα, την ταπείνωση, την πίστη, την αγάπη στον Κύριό μας και τους ανθρώπους γύρω μας. Απ' αυτά ας είναι γεμάτη η ζωή μας, η ψυχή μας και η μέρα μας. Είναι η μόνη βεβαιότητα, η μόνη σιγουριά και ασφάλεια....
