Τετάρτη 25 Φεβρουαρίου 2009

Το Ευαγγέλιο του Ιούδα












Μάρβιν Μάιερ
Η έκδοση του ευαγγελίου του Ιούδα, που περιλαμβάνεται στον Codex Tchacos, αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό γεγονός για τη μελέτη των θρησκειών και των πολιτισμών. Είναι πολύ σπάνιο να ανακαλυφθεί ένα μέχρι πρότινος άγνωστο χειρόγραφο ευαγγέλιο και μάλιστα ένα ευαγγέλιο για το οποίο έχουν υπάρξει αναφορές σε πρώιμες χριστιανικές πηγές. Αυτή είναι η περίπτωση του ευαγγελίου του Ιούδα. Το πρωτότυπο ευαγγέλιο του Ιούδα μπορεί να χρονολογηθεί με αρκετή βεβαιότητα γύρω στα μέσα του 2ου αι., ενώ οι πηγές στις οποίες βασίστηκε είναι ακόμα παλαιότερες. Το ευαγγέλιο λοιπόν αποτελεί μια πρώιμη πηγή για τις γνώσεις μας σχετικά με ένα σημαντικό κίνημα του γνωστικισμού που αναπτύχθηκε στους κόλπους του πρώιμου χριστιανισμού και ιουδαϊσμού, το σηθιανισμό. Επιπλέον, το κείμενο μας δίνει τη δυνατότητα να αξιολογήσουμε, ή και να επαναξιολογήσουμε, τον ιστορικό ρόλο του Ιούδα του Ισκαριώτη, ο οποίος δαιμονοποιήθηκε από το χριστιανισμό και αποτέλεσε μορφή-κλειδί στη διαμόρφωση του αντισημιτισμού. Εν κατακλείδι, το ευαγγέλιο του Ιούδα φωτίζει την ιστορία του χριστιανισμού εν τω γενάσθαι και μας υπενθυμίζει για μια ακόμα φορά τη μεγάλη ποικιλία απόψεων που χαρακτήριζε την πρώιμη Εκκλησία.
Κρεγκ Έβανς
Το ευαγγέλιο του Ιούδα φαίνεται ότι επιβεβαιώνει τη μαρτυρία του Ειρηναίου, που χρονολογείται στα τέλη του 2ου αι. Αυτή η ανακάλυψη ρίχνει φως στη φύση του γνωστικισμού, τον οποίον πολέμησαν οι Πατέρες και στοχαστές της πρώιμης χριστιανικής Εκκλησίας. Το ευαγγέλιο του Ιούδα μπορεί επίσης να αντικατοπτρίζει πρώιμους προβληματισμούς για τα κίνητρα που οδήγησαν τον Ιούδα στην προδοσία του Κυρίου του. Τα Ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης τηρούν μια ανεξήγητη σιωπή γι’ αυτό το σημαντικό ζήτημα. Αν και τοποθετείται σ’ ένα γνωστικό πλαίσιο που απηχεί τις αντιλήψεις του 2ου αι, ο ισχυρισμός ότι ο Ιούδας ενήργησε κατ’ εντολή του Ιησού αποτελεί ένα ενδιαφέρον ζήτημα προς διερεύνηση. Μήπως αυτό το κείμενο του 2ου αι. ανακλά μια πρώιμη παράδοση, κατά την οποία οι ενέργειες του Ιούδα ήταν σύμφωνες με τις εντολές του Ιησού; Αρχικά, η θεωρία αυτή μπορεί να ακούγεται εξεζητημένη, αλλά οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι το ευαγγέλιο του Ιούδα ενδέχεται να διασώζει την πιο παλιά εκδοχή για τους λόγους που οδήγησαν τον Ιούδα στην πράξη αυτή.
Στίβεν Εμλ
Η ανακάλυψη ενός αρχαίου κώδικα που περιέχει κατά τα άλλα άγνωστα κείμενα της πρώιμης χριστιανικής γραμματείας προσφέρει σ’ εμάς τους μελετητές μια εκπληκτική ευκαιρία να διευρύνουμε τις γνώσεις μας σχετικά με τις απόψεις και τις αντιλήψεις των προγόνων μας. Ελπίζω ότι τελικά οι γνώσεις αυτές θα έχουν θετικό αντίκτυπο στο μέλλον της ανθρωπότητας: Γιατί μόνο αν κατανοήσουμε ορθά το παρελθόν μας μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα διαμορφώσουμε το μέλλον μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ο κοπτικός κώδικας που περιλαμβάνει το ευαγγέλιο του Ιούδα (καθώς και άλλα έργα της πρωτοχριστιανικής γραμματείας) ανακαλύφθηκε κατά τύχη, και μετά παραλίγο να ξαναχαθεί στο πέρασμα του χρόνου. Όλοι είμαστε ευγνώμονες προς την NGS για τις προσπάθειές της να διασώσει αυτό το μοναδικό εύρημα, για το καλό της επιστήμης και των επερχόμενων γενεών.
Φρανσουά Γκοντάρ
Όπως αν επρόκειτο για τα Αιγυπτιακά του Μανέθωνος ή για το δεύτερο βιβλίο της Ποιητικής του Αριστοτέλη, απλώς και μόνο η ανακάλυψη ενός τόσο σημαντικού κειμένου όπως είναι το ευαγγέλιο του Ιούδα, το οποίο θεωρούσαμε ότι είχε χαθεί για πάντα, αποτελεί συγκλονιστικό γεγονός. Όμως στην προκειμένη περίπτωση αυτή η ανακάλυψη αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία, καθώς το συγκεκριμένο κείμενο, αποκαθιστώντας τον Ιούδα, παρουσιάζοντάς τον ως το στενότερο μαθητή του Χριστού και ως αυτόν τον οποίο επέλεξε ο ίδιος για να τον «προδώσει» προκειμένου να εκπληρωθεί το θέλημα του Θεού, δεν αποτελεί μόνο σοβαρή πρόκληση για μια από τις βαθύτερα εδραιωμένες χριστιανικές πεποιθήσεις, αλλά επιπλέον ανατρέπει ένα από τα ισχυρότερα στερεότυπα του αντισημιτισμού.
Ντόναλντ Σίνιορ
Η ανακάλυψη του ευαγγελίου του Ιούδα είναι ένα συναρπαστικό αρχαιολογικό εύρημα που ανοίγει ένα νέο παράθυρο στον πρωτοχριστιανικό κόσμο. Κατά τη γνώμη μου, η σημασία του ευαγγελίου του Ιούδα δεν έγκειται στο ότι αυτό το γνωστικό κείμενο του 2ου αι. μάς δίνει συγκεκριμένες ιστορικές πληροφορίες για τον Ιούδα τον Ισκαριώτη και τη σχέση του με τον Ιησού της Ναζαρέτ. Ούτε είναι πιθανό να ανταγωνιστεί τα τέσσερα επίσημα Ευαγγέλια και τα κείμενα της Καινής Διαθήκης, όσον αφορά την ιστορική και θρησκευτική σημασία που έχουν για τους σημερινούς χριστιανούς. Πιστεύω ότι αυτό το αρχαίο κείμενο, που ανακαλύφθηκε πρόσφατα, θα βοηθήσει το σύγχρονο κόσμο να ανακαλύψει κάτι που οι πρώτοι χριστιανοί γνώριζαν από πρώτο χέρι: ότι δηλαδή κατά την πρωτοχριστιανική εποχή κυκλοφορούσαν πολλά ιερά κείμενα, γραμμένα από χριστιανικές ομάδες σε διάφορα μέρη του μεσογειακού κόσμου, οι οποίες προσπαθούσαν να διατυπώσουν τα διδάγματα του Ιησού Χριστού όπως τα κατανοούσαν οι ίδιες.
Έιμι-Τζιλ Λεβάιν
Το ευαγγέλιο του Ιούδα δεν καταλαμβάνει απλώς μια θέση ανάμεσα σε πολλά άλλα «μη κανονικά» (με την έννοια ότι δεν περιλαμβάνονται στα 27 κείμενα του Κανόνα της Καινής Διαθήκης) ευαγγέλια, πράξεις και επιστολές, αλλά επίσης δείχνει ότι οι πρώτοι οπαδοί του Ιησού δεν ένιωθαν δεσμευμένοι από τα κανονικά κείμενα που υποστήριζε η επικρατούσα εκκλησία. Εκείνοι που έγραψαν και αντέγραψαν το συγκεκριμένο κείμενο αμφισβητούσαν τον παραδοσιακό χαρακτηρισμό του Ιούδα ως φαύλου και πρόσφεραν μια εναλλακτική θεολογική ερμηνεία. Μ’ αυτό τον τρόπο μάς λένε πολλά για τις αντιλήψεις και τα ήθη του 2ου αιώνα, αλλά σχεδόν τίποτα για τον ίδιο το Ναζωραίο.
Ιλέιν Πέιγκελς
Η εκπληκτική ανακάλυψη του ευαγγελίου του Ιούδα –μαζί με το ευαγγέλιο του Θωμά, το ευαγγέλιο της Μαρίας της Μαγδαληνής και τα πολλά άλλα ευαγγέλια που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα, αφού έμειναν κρυμμένα για σχεδόν 2.000 χρόνια– αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον πρώιμο χριστιανισμό. Αυτές οι ανακαλύψεις αποδεικνύουν πόσο μεγάλη ποικιλία απόψεων χαρακτήριζε το πρωτοχριστιανικό κίνημα και πόσο συναρπαστικό ήταν.
Μπαρτ Έρμιν
Η επανεμφάνιση του ευαγγελίου του Ιούδα θα καταχωριστεί στα σπουδαιότερα ευρήματα που έφτασαν σε μας από τη χριστιανική αρχαιότητα και είναι αναμφίβολα η σημαντικότερη αρχαιολογική ανακάλυψη των τελευταίων 60 χρόνων. Αυτό που θα κάνει διάσημο το ευαγγέλιο που ανακαλύφθηκε πρόσφατα, ή ενδεχομένως θα προκαλέσει την αποστροφή, είναι το γεγονός ότι παρουσιάζει τον Ιούδα πολύ διαφορετικά από οτιδήποτε ξέραμε προηγουμένως. Εδώ δεν είναι ο κακός, παρακινούμενος από το Διάβολο μαθητής του Ιησού, ο οποίος πρόδωσε το δάσκαλό του παραδίδοντάς τον στους εχθρούς. Αντίθετα, είναι ο πιο κοντινός μαθητής και φίλος του Ιησού, εκείνος που κατανόησε τα διδάγματά του καλύτερα από όλους, αυτός που παρέδωσε τον Ιησού στις αρχές επειδή ο Ιησούς το ήθελε. Αυτό το ευαγγέλιο αντιλαμβάνεται εντελώς διαφορετικά το Θεό, τον κόσμο, το Χριστό, τη σωτηρία, την ανθρώπινη ύπαρξη –εκτός φυσικά από τον ίδιο τον Ιούδα – απ’ ό,τι τα κείμενα που ενσωματώθηκαν στα χριστιανικά Σύμβολα της Πίστεως και στον Κανόνα. Θα ανοίξει καινούργιους ορίζοντες για την κατανόηση του Ιησού και του θρησκευτικού κινήματος το οποίο ίδρυσε.
Γκρέγκορ Βουρστ
Αν αποδειχθεί ότι το ευαγγέλιο του Ιούδα είναι όντως μια κοπτική μετάφραση του πρωτότυπου ελληνικού ευαγγελίου του Ιούδα, το οποίο ανέφερε ο επίσκοπος Ειρηναίος γύρω στο 180 μ.Χ. στο βιβλίο του Κατά των Αιρέσεων, τότε θα πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα στη μελέτη του αρχαίου γνωστικισμού. Θα έχουμε για πρώτη φορά την ευκαιρία να ανιχνεύσουμε την ιστορία του σηθιανισμού πριν από την εποχή του Ειρηναίου. Θα εμπλουτίσει σημαντικά τις γνώσεις μας για τον πρώιμο χριστιανισμό.