Eθιμα Αποκριάς

ΘΗΒΑ

Αναπαράσταση του Βλάχικου Γάμου, κάθε Καθαρή Δευτέρα. Είναι ένα έθιμο που φτάνει στις ημέρες μας από το 1830 περίπου, μετά την απελευθέρωση των ορεινών περιοχών. Οι Βλάχοι, δηλ. οι τσοπάνηδες από τη Μακεδονία, την Ηπειρο, τη Θεσσαλία και τη Ρούμελη, εγκατέλειψαν τότε την άγονη γη τους και βρήκαν γόνιμο έδαφος νοτιότερα. Το έθιμο αφομοιώθηκε και διατηρήθηκε μόνο στη Θήβα, την πατρίδα του Διονύσου. Πιστεύεται ότι ο Βλάχικος Γάμος είναι κατάλοιπο διονυσιακής παράδοσης (Πομπή, Πυρρίχιος χορός, Βακχευόμενος Σάτυρος) από τους βλάχους της Πίνδου. Το θέαμα είναι έξοχο, η γαμήλια πομπή πολύχρωμη, η μουσική που τη συνοδεύει (πίπιζες, νταούλια κ.ά.) εξαιρετικά ζωντανή. Οι εορτασμοί ξεκινούν την Τσικνοπέμπτη το βράδυ και το αποκορύφωμα είναι το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς (Κυριακή της Τυρίνης και η Καθαρή Δευτέρα).

ΛΙΒΑΔΕΙΑ
Την τελευταία Κυριακή των Αποκρεών, η ομάδα πολιτών "Φίλοι του Καρναβαλιού της Λιβαδειάς" οργανώνει κάθε χρόνο το "Γαϊτανάκι" με την υποστήριξη του Δήμου Λιβαδειάς. Πρόκειται για παράδοση που τηρούνταν μέχρι και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο στη Λιβαδειά, και η οποία αναβιώνει τα τελευταία χρόνια. Η αναβίωση ακολουθεί πιστά την παράδοση: οι γείτονες της πόλης προετοιμάζουν το γαϊτανάκι τους μαζί με άρματα και μασκαράτες και παρελαύνουν προς την κεντρική πλατεία όπου πλέκονται τα γαϊτανάκια. Κάθε χρόνο οργανώνονται και κάποια "γεγονότα" όπως διαγωνισμός για τη βράβευση της καλύτερης ομάδας, αναπαράσταση ποδοσφαιρικού αγώνα από ηλικιωμένες γυναίκες, παρουσίαση αποκριάτικων σκηνών, τραγούδια (αποκριάτικα της περιοχής με πειρακτικό περιεχόμενο) και παντομίμες από τους μασκαράδες, γλέντι με λαϊκούς οργανοπαίχτες κ.λπ.

ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ
Αναβίωση του εθίμου του "Μπέη" που περιέχει διονυσιακά στοιχεία και σατυρικό χαρακτήρα. Ο Μπέης είναι ένας ώριμος άντρας με μουστάκι, ντυμένος με "γούνα", βαμμένος με κοκκινάδι, πολλά στολίδια, μαύρο φέσι, μπότες και φέρει μαζί του ραβδί, πιστόλια και ναργιλέ. Μέσα από αυτή την αναπαράσταση σατιρίζονταν η τουρκική κατοχή και η ανέχεια της εποχής εκείνης. Προηγείται όλων ο τελάλης, ακολουθεί η φρουρά του Μπέη, δηλ. οι αστυνομικοί του, έπειτα εκείνος, οι αυλικοί και οι γεωργοί που αναπαριστούν γεωργικές εργασίες της εποχής εκείνης.
Το ντύσιμο όλων σχεδόν των προσώπων βασίζεται σε ρούχα παλαιότερων εποχών και στον αυτοσχεδιασμό. Αφού τελειώσει η "γύρα" του μπέη, γίνεται αναπαράσταση των τοπικών εργασιών (όργωμα, θερισμός) από τους γεωργούς. Ακολουθεί γαϊδουροδρομία και ρωμαϊκή πάλη. Μετά την ολοκλήρωση της ρωμαϊκής πάλης στο Μεσοχώρι, ο κόσμος μαζεύεται στις ταβέρνες, με το προσωπικό του Μπέη, πίνει και διασκεδάζει με παραδοσιακά όργανα της περιοχής.

ΠΑΤΡΑ
Το Καρναβάλι της Πάτρας αποτελεί τη σημαντικότερη εκδήλωση της περιοχής, αλλά και μία από τις κορυφαίες της χώρας. Η τελετή έναρξης του καρναβαλιού είναι το ξεκίνημα των εκδηλώσεων και συγχρόνως το προσκλητήριο προς τους Πατρινούς για ενεργό συμμετοχή σε αυτές. Η πρώτη επίσημη εμφάνιση της Βασίλισσας του Καρναβαλιού, η αναχώρηση του Καρναβαλιού από την Αθήνα, η μεταφορά του μηνύματος της έναρξης του Πατρινού Καρναβαλιού από τους σταθμούς που περνά, , ο όρκος του Καρναβαλιστή και η παρουσίαση μέρους του καρναβαλικού διάκοσμου της Πάτρας είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της Πατρινής Αποκριάς των τελευταίων χρόνων.
Αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένες εκδηλώσεις, όπως: "ΕΙΔΩΜΑΤΑ", "ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΙΑ", "ΦΕΓΓΑΡΙΑ", "BABY RALLY", την Ποδαράτη Νυχτερινή Παρέλαση την παραμονή της τελευταίας Κυριακής και πολλές άλλες παλαιότερες ικανές να σας εντάξουν στο καρναβαλικό κλίμα. Κατά την προτελευταία εβδομάδα διοργανώνεται ένα διαρκές τετραήμερο εκδηλώσεων, που αρχίζουν από την Τσικνοπέμπτη και θεωρούνται η πρώτη μεγάλη κορύφωση των αποκριάτικων εκδηλώσεων. Την τελευταία εβδομάδα έχουμε τη γνωστή κατάληξη των καρναβαλικών εκδηλώσεων με κορυφαίες στιγμές αυτές των δύο παρελάσεων. Η μία γίνεται το Σάββατο και έχει τον χαρακτήρα της νυχτερινής, και η άλλη την Κυριακή το μεσημέρι. Σε αυτές παίρνουν μέρος πάνω από τριάντα χιλιάδες άτομα, τα περισσότερα από τα οποία είναι μέλη των γκρουπ του Κρυμμένου Θησαυρού. Την παρέλαση παρακολουθούν περισσότερα από 300 χιλιάδες άτομα, ενώ επί 48 ώρες περίπου η πρωτεύουσα της Αχαΐας μετατρέπεται σε κέντρο του κεφιού.

ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΙΑ
Τα Μπουρμπούλια αποτελούν την παλαιότερη εκδήλωση του Πατρινού Καρναβαλιού, και μαζί με τον Κρυμμένο Θησαυρό, ο οποίος αποτελεί το βασικό μέσο έκφρασης της πλειοψηφίας των κατοίκων της περιοχής, μετέτρεψε τον ανώνυμο καρναβαλιστή σε πρωταγωνιστή του Πατρινού Καρναβαλιού και συνάμα σε κύριο παράγοντα του θεσμού, έχουν ξεπεράσει σε φήμη τα στενά όρια της Πάτρας και της ευρύτερης περιοχής. Η χρονολογία κατά την οποία ξεκίνησε η πραγματοποίηση της συγκεκριμένης εκδήλωσης παραμένει άγνωστη αλλά τοποθετείται μετά το 1872. Τα ήθη της εποχής έπαιξαν τον κυριότερο ρόλο για την καθιέρωση των "ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΙΩΝ". Η ώρα πραγματοποίησής τους, παρείχε τη δυνατότητα στις γυναίκες να μπορούν να απουσιάζουν από το σπίτι με διάφορα προσχήματα. Τα ήθη σήμερα, ουδεμία σχέση έχουν με αυτά που επέβαλαν την καθιέρωση των ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΙΩΝ, ωστόσο εξακολουθεί και σήμερα ακόμη να συγκινεί και να αποτελεί σημείο αναφοράς με το μυστήριο, τη μαγεία και τη διάθεση για ζωντάνια να κυριαρχούν. Διατηρώντας το χαρακτηριστικό ντύσιμο των γυναικών ώστε αυτές να μην αναγνωρίζονται, σε αντίθεση με τους άντρες που απλώς είναι ντυμένοι "αστικά", τα Μπουρμπούλια αναγνωρίζουν την κυριαρχία της γυναίκας σε αυτό το παιχνίδι του καρναβαλικού φλερτ. Το βράδυ της τελευταίας Κυριακής της Αποκριάς, ο Βασιλιάς Καρνάβαλος καλείται να αποχαιρετήσει τους πιστούς του, ανανεώνοντας το ραντεβού του για τον επόμενο χρόνο. Η καθιερωμένη συνάντηση των πληρωμάτων στην κεντρική προβλήτα του λιμανιού, η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων για τον Κρυμμένο Θησαυρό, ο αποχαιρετισμός του Βασιλιά Καρνάβαλου, ο ασταμάτητος χορός και η πανδαισία πυροτεχνημάτων θα παραμένουν αναλλοίωτες εικόνες μέσα στο χρόνο για τους επισκέπτες και μόνιμο σκηνικό που θα συνοδεύει την τελετή έναρξης.

ΣΕΡΡΕΣ
Στο Νομό Σερρών στην Αγία Ελένη τη Δευτέρα της Τυρινής συναντάμε το έθιμο του "καλόγερου". Τη γιορτή αυτή αρχίζουν οι αναστενάρηδες με απόκρυφη μυσταγωγία και συμμετέχουν και οι μίμοι, οι οποίοι συγκροτούν το θίασο: ο Βασιλιάς, το Βασιλόπουλο, ο καπιστράς, ο καλόγερος, η νύφη, η μπάμπω και το εφταμηνίτικο, οι γύφτοι με την αρκούδα και τέλος οι Κουρούτζηδες (φύλακες). Αφού ο θίασος του Καλόγερου επισκεφθεί όλα τα σπίτια του χωριού, συγκεντρώνονται όλοι οι κάτοικοι στην πλατεία, όπου γίνεται η προετοιμασία του συμβολικού αγρού για τη σπορά και ακολουθεί η πολυσήμαντη σκηνή του θανάτου και της ανάστασης του πρωταγωνιστή Καλόγερου. Μόλις αναγγελθεί η ανάσταση του πρωταγωνιστή, ο θίασος αρχίζει κυκλικό χορό γύρω από το συμβολικά σπαρμένο χωράφι με το Βασιλιά Σπορέα, στην κορυφή του χορού. Μετά το χορό ο αναστενάρης δίνει τις ευχές του και το πλήθος ευχόμενο "και από του χρόνου" διαλύεται. Η λαϊκή αυτή θρακική λατρεία παρουσιάζει επίσης εμφανή τα γνωστά στοιχεία του αρχαίου Διονυσιασμού. Οι ερευνητές του εθίμου βλέπουν τα πάθη και την ανάσταση του Καλόγερου ως επιβίωση από τα πάθη και την παλιγγενεσία του θεού Διονύσου

ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΠΟΛΕΩΣ
Οι εκδηλώσεις της αποκριάς αρχίζουν την Τσικνοπέμπτη 11 Φεβρουαρίου. Εδώ δεν έχουμε την καθιερωμένη παρέλαση του Καρνάβαλου, αλλά καθημερινά μέχρι την Καθαρή Δευτέρα γίνονται διαφορετικές εκδηλώσεις όπως συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, παιδικά πάρτι με διάφορα αποκριάτικα παιχνίδια και δώρα, δημοτικοί χοροί και τραγούδια από ελληνικά και ξένα συγκροτήματα, λαογραφικές εκδηλώσεις κ.λπ. Την Καθαρή Δευτέρα, από τις 10:00 π.μ. πραγματοποιείται γιορτή στο Ανοικτό Δημοτικό Θέατρο με παραδοσιακό αποκριάτικο φαγητό (δωρεάν), μουσική και χορό.

ΚΕΡΚΥΡΑ
Ο Ντελάλης το πρωί, με σαλπιγκτές και τυμπανιστές, θα διαβεί τους δρόμους της πόλης για να αναγγείλει τον ερχομό του Σιορ καρνάβαλου. Η μεγάλη πομπή με άρματα, φιλαρμονικές και μασκαρεμένες συντροφιές, κατευθύνεται στην Κάτω Πλατεία για το καθιερωμένο γλέντι. Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς η παρέλαση του Σιορ Καρναβαλιού, αφού διαβεί το Σαρόκο, την οδό Γ.Θεοτόκη και τις Κάρντε Λάκουες, θα τερματίσει στην Κάτω Πλατεία όπου θα γίνει το κάψιμό του.