Πρώτο εκτενές ελληνικό ποίημα του Σολωμού της περιόδου 1818-1824 και πλέον γνωστό είναι ο "Ύμνος εις την Ελευθερίαν", απόσπασμα του οποίου καθιερώθηκε ως Εθνικός μας Ύμνος. Το ποίημα γράφτηκε σε ένα μήνα, το Μάιο του 1823 στη Ζάκυνθο, στο λόφο του επιστήθιου φίλου του Σολωμού, του Λουδοβίκου Στράνη. Μελοποιήθηκε το 1828 από το Νικόλαο Μάντζαρο και καθιερώθηκε ως Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας το έτος 1864 μετά την Ένωση της Επτανήσου. Αποτελεί δε το μοναδικό Εθνικό Ύμνο που εξυμνεί την ελευθερία.Γράφοντας τον "Υμνο εις την Έλευθερίαν" το 1823, συνέβαλε ποιητικά στον εθνικό μας αγώνα. Σε αυτό το ποίημα ο Σολωμός συνδυάζει στοιχεία από το ρομαντισμό αλλά και τον κλασικισμό. Οι στροφές που χρησιμοποιούνται είναι τετράστιχες ενώ στους στίχους παρατηρούμε εναλλαγή τροχαϊκών οκτασύλλαβων και επτασύλλαβων.
Ο ποιητής οραματίζεται την Ελευθερία οπλισμένη με σπαθί, που έχει κόψη τρομερή, μαχόμενη να κόψει τα δεσμά της σκλαβιάς, όπου γης, μιας και με βία μετράει τη γη, σαν να θέλει με μιάς ολόκληρη να απλωθεί.
Πιστεύει ότι θεμελιώνεται στη θυσία, ότι απ' αυτήν τρέφεται και αντριεύει, μιας και την βλέπει να βγαίνει απ' τα κόκκαλα των Ελλήνων τα ιερά, όπως και πρώτα αντρειωμένη.
Μέσα στις 158 τετράστιχες στροφές του «Ύμνου» ο ποιητής ανατρέχοντας τον επαναστατικό αγώνα του Εικοσιένα, βροντοφωνεί και πάλι την πολεμόχαρη κραυγή του Ρήγα «... Η τη νίκη η τή θανή, συμβουλεύει, τονώνει την πίστη των μαχητών, διακηρύσσει την αδερφική ομόνοια, βέβαιος ότι η ομόνοια οδηγεί στη νίκη:«... Πάντα η νίκη αν ενωθείτε πάντα εσάς θ' ακολουθεί».
Στις δύο πρώτες στροφές του Ύμνου, οι οποίες αποτελούν τον Εθνικό μας Ύμνο, ο Σολωμός κάνει ένα χαιρετισμό προς την Ελλάδα - Ελευθερία. Ταυτίζει τηνΕλλάδα με την Ελευθερία και μάλιστα την υμνεί με λόγια που εκείνη ποτέ δεν άκουσε. Αξιοσημείωτο είναι το ότι της προσδίδει σάρκα και οστά, την προσωποποιεί, και της απευθύνει το λόγο σε δεύτερο ενικό πρόσωπο.
Στις στροφές 3 με 16 αναφέρεται στις προσπάθειες της θαμμένης Ελευθερίας καθώς και στο δίλημμα που τίθεται από τους Έλληνες και δεν είναι άλλο από το γνωστό μας "Ελευθερία ή Θάνατος".
Εθνικος Υμνος
Σε γνωριζω απο την κοψη
του σπαθιου την τρομερη
σε γνωριζω απο την οψη
που με βια τραβαη τη γη
Απ τα κοκαλα βγαλμενη
των Ελληνων τα ιερα
και σαν πρωτα ανδρειωμενη
χαιρε ω χαιρε ελευθερια
