Ο Άγιος Αχόλιος (ή Ασχόλιος) έζησε και έδρασε κατά τα έτη 360 - 383 μ.Χ. Καταγόταν από την Καισάρεια, αλλά δεν αποκλείεται, σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, να καταγόταν από την Αχαΐα, αφού σε αυτές αναφέρεται ως μοναχός στην Αχαΐα. Αν οι πληροφορίες αυτές είναι ακριβείς, τότε πρέπει να δεχθούμε ότι ήδη τον 4ο αιώνα μ.Χ. ο μοναχισμός είχε εμφανισθεί στην Πελοπόννησο.Η εκλογή του Αγίου ως Επισκόπου Θεσσαλονίκης έγινε, για την ειρήνευση του λαού της πόλεως και ολόκληρης της Μακεδονίας. Η εποχή ήταν ταραγμένη εξαιτίας των αιρέσεων. Οι Αρειανοί, οι Πνευματομάχοι, οι οπαδοί του Απολλιναρίου και άλλοι, μείωναν την αγάπη και την πίστη. Ο Άγιος Αχόλιος προτιμούσε τους χρόνους των διωγμών, γιατί τότε έλαμπε η πίστη των Χριστιανών, ενώ λυπόταν για την ύπαρξη των αιρέσεων. Γι’ αυτό και έτρεφε θαυμασμό προς τους Μάρτυρες και προς τον στύλο της Ορθοδοξίας, τον Μέγα Αθανάσιο (βλέπε 18 Ιανουαρίου).
Εκτός από τις αιρέσεις που δημιουργούσαν προβλήματα στην αυτοκρατορία, προβλήματα σοβαρά και μάλιστα οξύτατα, δημιουργούσαν και οι επιδρομές των βαρβαρικών φυλών. Οι βασιλείς Γρατιανός και Θεοδόσιος πέτυχαν λαμπρές νίκες, αφού αντιμετώπισαν με επιτυχία, ο μεν πρώτος τους Αλαμανούς, που παρείχαν πράγματα στην Γαλλία, ο δε δεύτερος τους Γότθους και τους Ούννους. Ιδιαίτερα αναφερόμαστε στους αγώνες κατά των Γότθων και Ούννων, διότι κατά τους αγώνες αυτούς διακρίθηκε ο Θεοδόσιος. Τον βασιλέα Θεοδόσιο τότε παρότρυνε και ενίσχυσε ηθικά ο Επίσκοπος Θεσσαλονίκης Αχόλιος. Οι βάρβαροι λαοί, που λυμαίνονταν τις γύρω από τη Θεσσαλονίκη πόλεις, δεν μπόρεσαν να διατρυπήσουν με τις βολές τους τον Άγιο Αχόλιο.
Ο Θεοδόσιος, μετά από τον θρίαμβό του εναντίων «τῶν ἀμφὶ τὸν Ἴστρον βαρβάρων», ήλθε στη Θεσσαλονίκη. Τον θριαμβευτή αυτοκράτορα υποδέχθηκε ο Άγιος, του οποίου η επίδραση στον βασιλέα για θέματα εκκλησιαστικά ήταν αποφασιστική.
Ο Θεοδόσιος στη Θεσσαλονίκη, το 380 μ.Χ., ασθένησε βαριά. Ο Άγιος Αχόλιος «μυσταγωγήσας τὸν Θεοδόσιον» συνετέλεσε στην επιβολή της Ορθοδοξίας σε ολόκληρη την αυτοκρατορία. Ο αυτοκράτορας εμπνεόμενος από το δόγμα της Νίκαιας, όχι μόνο δήλωσε επίσημα της αφοσίωσή του στο Σύμβολο της Νίκαιας, αλλά και εξέδωσε την 28η Φεβρουαρίου του 380 μ.Χ. το περίφημο διάταγμα της Θεσσαλονίκης. Με το διάταγμα αυτό ο Θεοδόσιος καλούσε τους αιρετικούς «μὴ μετασχεῖν τῆς Ἀρείου δόξης».
Ο Άγιος βρισκόταν σε αλληλογραφία με τον Μέγα Βασίλειο (βλέπε 1 Ιανουαρίου), ο οποίος γράφοντας προς αυτόν τον αποκαλεί φωστήρα της Εκκλησίας και τον επαινεί. Έλαβε μέρος στην Β’ Οικουμενική Σύνοδο και διακρίθηκε για την αγιότητα του βίου του και την ορθόδοξη πνευματικότητά του.
Ο Άγιος Αχόλιος κοιμήθηκε με ειρήνη μεταξύ των ετών 383 και 384 μ.Χ.
