H Mονή Aγίου Iωάννου του Θεολόγου
είναι χτισμένη στην κορυφή του όρους Όρδυμνος. Είναι γνωστή και ως Mονή Yψηλού. Ο παλαιός ναός είχε ανεγέρθηκε το 1101. Tο 1967 το εσωτερικό του Καθολικού καταστράφηκε από πυρκαγιά. H Μονή διαθέτει αξιόλογη ιστορική βιβλιοθήκη, η οποία περιλαμβάνει χειρόγραφους κώδικες, λειτουργικά ειλητάρια, κατάστιχα, πατριαρχικές και μητροπολιτικές επιστολές, φιρμάνια, πωλητήρια, διαθήκες, συμφωνητικά, αφιερωτήρια, διανεμητήρια δεκάδες παλαιότυπα βιβλία που χρονολογούνται από το 1535 μέχρι το 1845. Στο μουσείο της Μονής, εκτίθενται αξιοθαύμαστα και πολύτιμα ιστορικά αντικείμενα τέχνης, όπως μητροπολιτικές ράβδοι, χρυσοκέντητα άμφια, λειψανοθήκες, αντιμήνσια και ιερά λείψανα.H Mονή του Aγίων Pαφαήλ, Nικολάου και Eιρήνης
ιδρύθηκε το 1963, σε σημείο όπου κατά τα βυζαντινά χρόνια υπήρχε μονή η οποία καταστράφηκε από Oθωμανούς στρατιώτες το 1463. Τότε μαρτύρησαν και οι τρεις παραπάνω άγιοι. Καθ’ όλη τη διάρκεια της Οθωμανοκρατίας ο μαρτυρικός θάνατος των αγίων παρέμεινε θαμμένος στο λόφο των Kαρυών, τοποθεσία όπου βρίσκεται η Μονή. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950, όταν οι άγιοι εμφανίστηκαν σε πληθώρα κατοίκων της Θερμής, απεκάλυψαν την ιστορία της Μονής και του μαρτυρίου τους και υπέδειξαν την ακριβή θέση των τάφων και των λειψάνων τους. H σημερινή Μονή ιδρύθηκε επισήμως με Προεδρικό Διάταγμα το 1963. Επτά χρόνια αργότερα το 1970 το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανακήρυξε αγίους τον Ραφαήλ, το Νικόλαο, την Ειρήνη, ορίζοντας τον εορτασμό της μνήμης τους την Τρίτη της εβδομάδας της Διακαινησίμου. Στο ίδιο μοναστηριακό συγκρότημα υπάρχουν ακόμη ο νεόκτιστος ναός της Aγίας Μαγδαληνής, και τα παρεκκλήσια της Aγίας Σκέπης της Θεοτόκου (με μορφή κατακόμβης), του Aγίου Νεκταρίου και του Ταξιάρχη Μιχαήλ. Επάξια η Μονή σήμερα θεωρείται ένα από σημαντικότερα προσκυνήματα της Oρθοδοξίας και του Ελληνισμού, λόγω της θαυματουργικής δράσεως του Aγίου Pαφαήλ. H αδελφότητα της Μονής αποτελείται σήμερα περισσότερες από σαράντα μοναχές.H Mονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών της Eρεσού
είναι γνωστή περισσότερο ως Mονή Πιθαρίου ή «Πιθάρι». Δύο είναι οι εκδοχές για την ίδρυσή της. H μία τη θεωρεί βυζαντινό μοναστήρι που ανασυστήθηκε κατά τη διάρκεια της Οθωμανοκρατίας, ενώ η άλλη τη χρονολογεί περί τον 16ο αιώνα. Σύμφωνα με ιστορικά τεκμήρια από τον 19ο αιώνα και εξής η παρουσιάζει φθίνουσα πορεία, με επακόλουθο στα 1931 να συγχωνευτεί με τη γειτονική Mονή Yψηλού. Tα τελευταία χρόνια με πρωτεργάτη τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο Γ΄ γίνεται προσπάθεια ανακαίνισης και αναπαλαίωσης της Μονής.Η Μονή Λειμώνος
πανύψηλη και επιβλητική, είναι η μεγαλύτερη σε έκταση Μονή του Λέσβου. Από το έτος ιδρύσεως της, το 1526 έγινε τόπος άσκησης και λατρείας, αλλά και δυναμικό φυτώριο συστηματικής παιδείας. Στην περίφημη Λειμωνιάδα Σχολή, την οποία ο άγιος Ιγνάτιος Αγαλλιανός ίδρυσε, δίδαξε ο ξακουστός για την ευρυμάθειά του διδάσκαλος του Γένους Παχώμιος Ρουσάνος. Το Καθολικό της, τρίκλιτη βασιλική, με υπερυψωμένο το μεσαίο κλίτος και διπλό νάρθηκα, οικοδομήθηκε το 1526 και στη σημερινή του μορφή διαμορφώθηκε το 1795. Αξιόλογες είναι οι τοιχογραφίες που κοσμούν το εσωτερικό του, και χρονολογούνται στο δεύτερο μισό του 16ου και στο πρώτο μισό του 17ου αιώνα. Το εξαιρετική τέχνης ξυλόγλυπτο τέμπλο, είναι δουλεμένο με μικτή τεχνική, ανάγλυφο και τρυπητό στον αέρα. Η Μονή, μεγάλο μοναστικό κέντρο των υστεροβυζαντινών χρόνων, με πλουσιότατο θεολογικό, εκπαιδευτικό και φιλανθρωπικό έργο κ.ά. Μια σειρά από σπουδαιότατους κειμηλιακούς θησαυρούς, όπως βυζαντινά και μεταβυζαντινά χειρόγραφα, βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες, έντυπα, ιερά άμφια, λειτουργικά σκεύη, άγια λείψανα, λαογραφικά εκθέματα, την κατατάσσουν στις πλουσιότερες Μονές του αιγαιακού χώρου. Η βιβλιοθήκη της σήμερα φιλοξενεί έναν ικανό αριθμό βιβλίων, 5.000 περίπου. Από αυτά, ένα μέρος, περί τα 300 ανήκουν στον 15ο, 16ο, 17ο και 18ο αιώνα. Στις μέρες μας η Μονή Λειμώνος συνεχίζει την πλούσια πνευματική, κοινωνική και φιλανθρωπική παράδοση του κτίτορός της. Λειτουργεί λαογραφικό και γεωλογικό μουσείο, λεσβιακό σπίτι και γηροκομείο.Πασίγνωστο είναι το Προσκύνημα του Ταξιάρχη στο Μανταμάδο. 
Ο πρώτος ναός χτίστηκε πριν από τον 18ο αιώνα. Το 1879 ανοικοδομήθηκε εκ βάθρων. Το εικόνισμα του Αρχαγγέλου είναι ανάγλυφο. Η παράδοση αναφέρει ότι το φιλοτέχνησε ένας μοναχός, από πηλό και αίμα. Σε μια επιδρομή Σαρακηνοί πειρατές κατάσφαξαν τους μοναχούς της Μονής. Μόνο ένας κατάφερε να διασωθεί. Ο μοναχός, που απέδωσε τη σωτηρία του στον Ταξιάρχη, μάζεψε πηλό και με το αίμα των σκοτωμένων μοναχών έφτιαξε το εικόνισμα του τιμώμενου. Ο Ταξιάρχης είναι ο προστάτης της περιοχής αλλά και όλης της Λέσβου. Ιδιαίτερα τον σεβόταν οι Τούρκοι για τα πολλαπλά του θαύματα. Στον ναό φυλάγεται σαν εθνικό και εκκλησιαστικό κειμήλιο, ο αρχιερατικός σάκος του μαρτυρικού Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄. Το πανηγύρι του Ταξιάρχη γίνεται την Κυριακή των Μυροφόρων. Συνδέεται με το αρχαιολατρικό έθιμο της ζωοθυσίας του ταύρου. Η μνήμη του Ταξιάρχη γιορτάζεται στις 8 Νοεμβρίου.
