Ο Άγιος Ρωμανός, ο μάρτυρας, ζούσε στα χρόνια του χριστιανομάχου βασιλέως Μαξιμιανού (το 305 μ.Χ.). Την εποχή εκείνη ο έπαρχος, που το όνομά του ήταν Ασκληπιάδης,
πήγε να θυσιάσει στο ναό των ειδώλων. Την στιγμή που έμπαινε μέσα στο ναό, παρουσιάσθηκε μπροστά του ο Ρωμανός. Ο Ρωμανός είχε μεγάλη πίστη και ζήλο.
Δεν μπορούσε να βλέπει ανθρώπους, που πλάσθηκαν για την Βασιλεία του Θεού, να λατρεύουν τα αναίσθητα είδωλα, αντί του Θεού και να χάνουν την ψυχή τους.
Ο Μάρτυρας τον σταμάτησε στην πόρτα και του λέγει:
-Εξοχότατε, τα είδωλα, που πας να προσκυνήσεις, δεν είναι θεοί.
-Και ποιος είσαι, συ, του λέγει ο Έπαρχος, που τόλμησες να μου κατηγορήσεις τους θεούς; Η αυθάδειά σου αυτή θα πληρωθεί.
Αμέσως τότε διατάζει να τον κτυπήσουν στο στόμα. Πράγματι, τον κτυπήσανε και του σπάσανε τα δόντια. Κατόπιν, ενώ τρέχανε άφθονα τα αίματα, τον πήραν και τον κρέμασαν.
Εν συνεχείς πήρανε σιδερένια νύχια και του ξεσχίζανε τις σάρκες. Ο Άγιος πονούσε φοβερά, αλλά για το Χριστό τα υπέμεινε καρτερικά.
Το Άγιο Νήπιο
Την στιγμή εκείνη, βλέπει πιο πέρα μια μητέρα με ένα νήπιο.
-Φέρτε εδώ, λέγει ο μάρτυρας το νήπιο αυτό να το ρωτήσουμε, ποιο Θεό πρέπει να πιστεύουμε, και οποίον μας πει θα προσκυνήσουμε.
Πράγματα φέρανε το βρέφος, και το ρώτησε ο Μάρτυρας:
-Παιδί μου, του λέγει, ποιον πρέπει να προσκυνούμε, τον Θεό ή τους θεούς, που λέγουν αυτοί;
Και το βρέφος αμέσως απάντησε σταθερά και είπε:
-Τον Χριστό πρέπει να προσκυνάμε.
Μετά την θαυμαστή αυτή απάντηση του βρέφους, ο δικαστής εξαγριώθηκε. Έδωσε εντολή και άρπαξαν το παιδί και το έδειραν ανελέητα. Ενώ δε το έδερναν, το μικρό ζήτησε
νερό. Η μητέρα του όμως, που ήταν ευσεβής και πολύ πιστή, του είπε:
-Μη πεις, παιδί μου, από αυτό το φθαρτό και πρόσκαιρο νερό. Κάνε υπομονή για να πας να πεις από εκείνο το ζων και αθάνατο νερό της Βασιλείας του Θεού.
Τι θαυμαστές μητέρες! Είχαν την πραγματική αγάπη στα παιδιά τους, και θέλανε αυτά να αναδειχθούνε μάρτυρες για να κληρονομήσουν την αιώνιο Βασιλεία!
Το παιδί εξακολουθούσε να ελέγχει τον Τύραννο γι' αυτό το έδειραν για δεύτερη φορά. Αλλά και πάλι τον ήλεγχε για την απιστία του.
Τότε εκείνος εξαγριώθηκε και διέταξε να το φονεύσουν. Ένας δήμιος τράβηξε το ξίφος του και του έκοψε το κεφάλι. Έτσι το ευλογημένο εκείνο μικρό παιδί έλαβε τον στέφανο
του μαρτυρίου.
Ο Μάρτυρας μιλάει χωρίς γλώσσα
Του Αγίου Ρωμανού, όπως αναφέρει και ο ιερός Χρυσόστομος, του έκοψαν την γλώσσα. Το σπουδαίο όμως είναι, ότι και μετά το κόψιμο της γλώσσας, πάλι παραδόξως μιλούσε
και ευχαριστούσε τον Θεό.
Το παράδοξο αυτό θαύμα έφθασε και στα αυτιά του βασιλέως Μαξιμιανού. Εκείνος ο δυστυχής, αντί να μετανοήσει, διέταξε και έπνιξαν τον Μάρτυρα μέσα στη φυλακή, που τον
είχαν κλεισμένο. Έτσι ο μακάριος Ρωμανός έλαβε τον στέφανο του μαρτυρίου.
Ο Άγιος Ρωμανός εορτάζεται την 18ην Νοεμβρίου μαζί με τον Άγιο Πλάτωνα. Την ίδια ήμερα εορτάζεται και το Νήπιο.
Στίχος στον Άγιο Ρωμανό
Τὸ καρτερόφρον Ῥωμανοῦ πᾶς θαυμάσει. Σὺν χαρμονῇ γὰρ πνιγμονὴν ἐκαρτέρει.
Στίχος στο Άγιο Νήπιο
Κόλπους Ἀβραὰμ νήπιον λαχὸν ξίφει, τοῖς Βηθλεὲμ σύνεδρον ὤφθη νηπίοις.
Ἀπολυτίκιον.
Ἦχος α’. Χορὸς Ἀγγελικός.
Δυὰς ἡ εὐκλεής, τῶν κλεινῶν Ἀθλοφόρων, ἐδόξασε λαμπρῶς, τὴν Ἁγίαν Τριάδα, ὁ Πλάτων ὁ ἔνδοξος, Ρωμανός τε ὁ ἔνθεος, ἐναθλήσαντες, καὶ τὸν ἐχθρὸν καθελόντες·
ὅθεν πάντοτε, ὑπὲρ ἡμῶν δυσωποῦσι, τὸν μόνον Φιλάνθρωπον.
Κοντάκιον.
Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Ὡς ὁπλῖται ἄριστοι, τῆς ἀληθείας, τὸν τοῦ ψεύδους ἄρχοντα, κατετροπώσασθε στερρῶς, σὺν Ῥωμανῷ Πλάτων ἔνδοξε, τῆς εὐσεβείας τὸν λόγον κηρύξαντες.
Κοντάκιον
Ἦχος δ’ . Ἐπεφάνης σήμερον.
Ὡς ἀστέρα μέγιστον, ἡ Ἐκκλησία, Ῥωμανὲ πανεύφημε, σὲ κεκτημένη ἀληθῶς, φωταγωγεῖται τοῖς ἄθλοις σου, τὴν φωτοφόρον δοξάζουσα μνὴμην σου. τὸν ἐχθρὸν
καθελόντες, ὅθεν πάντοτε, ὑπὲρ ἠμῶν δυσωπούσι, τὸν μόνον Φιλάνθρωπον.
Μεγαλυνάριον.
Πλάτος εὐσεβείας διατρανοῖ, Πλάτων ὁ θεόφρων, τῇ στενώσει τῶν αἰκισμῶν, πίστεως δὲ ῥώμην, ὁ Ῥωμανὸς ἐκλάμπει, καὶ ἄμφω τὸ τοῦ Λόγου, πάθος δοξάζουσι.
