Δευτέρα 17 Ιανουαρίου 2011

Παναγία η Οικονόμισσα

Η εικόνα αυτή ζωγραφίστηκε σε ανάμνηση των λόγων της Θεοτόκου προς τον ιδρυτή της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη, ότι αυτή θα είναι εκείνη που θα μεριμνά στο εξής για την υλική συντήρηση της μονής και να μην ονομάζεται άλλος “οικονόμος” στη Λαύρα, γιατί αυτή θα είναι η “Οικονόμισσα” σ' αυτήν. Πράγματι μέχρι σήμερα ο μοναχός που είναι επιφορτισμένος με το ανάλογο διακόνημα στην Λαύρα δεν ονομάζεται “οικονόμος”, αλλά “παραοικονόμος”, δηλαδή βοηθός οικονόμου. Η εικόνα, που παριστάνει συνολικά 14 πρόσωπα που έχουν σχέση με τη μονή και την ίδρυσή της, βρίσκεται στην Λιτή αριστερά της κεντρικής εισόδου προς το καθολικό μέσα σε ξύλινο προσκυνητάρι.

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΙΝΑ

Το όνομα της Παλαιολογίνας ήταν Οδηγήτρια Παντάνασσα. Αργότερα σε αντιδιαστολή από άλλες ομώνυμες, επωνομάσθηκε Παλαιολογίνα, από το όνομα της δωρήτριας της, της “ευσεβεστάστάτης Κυρά Μαρίας Ασανίνας Παλαιολογίνας, κυράς της Μολδαβλαχίας”, όπως είναι χαραγμένο σε μικρή χρυσή επιγραφή επικολλημένη επάνω στο αργυρό επένδυμα της εικόνας. Εδώ η Θεοτόκος χαρακτηρίζεται από ένα γλυκό και συνάμα πένθιμο ύφος, ενώ κρατά τον Χριστό τριετή.
Η παράδοση αποδίδει πολλά θαύματα στην εν λόγω εικόνα, καθώς αναφέρουν παλαιότεροι πατέρες της μονής. Το σπουδαιότερο είναι το γεγονός ότι κατά την πυρκαϊά του 1762, τότε που ολόκληρο το Καθολικό της μονής έγινε παρανάλωμα του πυρός χωρίς να διασωθεί τίποτε, μόνο η εικόνα αυτή έμεινε αβλαβής μέσα στη φωτιά και βρέθηκε επάνω στη στάχτη στον τόπο που είναι τοποθετημένη σήμερα, δηλαδή στον πρώτο από αριστερά κίονα του κυρίως ναού, στραμμένη προς Νότο.

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ

Για την εικόνα αυτή διηγείται η παράδοση ότι η αρχική έκφραση των προσώπων και η στάση του σώματος του Κυρίου και της Θεομήτορος άλλαξαν, όταν συνέβη το εξής φρικτό θαύμα:
Το 807 μ.Χ. αποβιβάστηκαν κρυφά πειρατές στην παραλία της μονής Βατοπαιδίου στο Άγιο Όρος και περίμεναν κρυμμένοι το πρωινό άνοιγμα της πύλης, για να επιτεθούν, ο ηγούμενος που μετά το τέλος του όρθρου έμεινε μόνος, για να συνεχίσει την προσευχή του, άκουσε τα εξής λόγια της Παναγίας: «Μην ανοίξετε σήμερα τις πύλες της μονής, αλλά ανεβείτε στα τείχη και διώξτε τους πειρατές». Στρέφοντας το βλέμμα του εκεί είδε το Θείο βρέφος να απλώνει το χέρι του και να σκεπάζει τα χείλη της μητέρας του λέγοντας: «Μη μητέρα μου, άφησε τους να τιμωρηθούν όπως τους αξίζει». Αλλά η Παναγία πιάνοντας με το χέρι της το χέρι του Υιού της και στρέφοντας λίγο το κεφάλι, για να ελευθερώσει τα χείλη της επανέλαβε τα ίδια λόγια. Αυτός ο τελευταίος σχηματισμός των προσώπων παρέμεινε μόνιμα στην εικόνα, ενώ οι μοναχοί, αφού σώθηκαν θαυματουργικά απ΄ τους πειρατές, ευχαρίστησαν την Παναγία και ονόμασαν την εικόνα της αυτή «Παραμυθία», που σημαίνει καταπράϋνση ή μετριασμός, ή έννοιες που εξίσου αποδίδουν το περιστατικό του θαύματος. Η εικόνα είναι τοιχογραφία και βρίσκεται στο δεξιό χορό του ομωνύμου παρεκκλησίου της μόνης.