Ὁ Ἅγιος Ὁσιομάρτυς Παῦλος,κατὰ κόσμον Παναγιώτης,γεννήθηκε στὸ χωριὸ Σοπωτὸ τῆς ἐπαρχίας Καλαβρύτων ἀπὸ εὐσεβεῖς καὶ φιλόθεους γονεῖς,τὸν Ἰωάννη καὶ τὴν Ἀντώνα.Ἀρχικὰ ὁ Ἅγιος ἐργάστηκε ὡς τσαγκάρης γιὰ μερικὰ χρόνια.Πλανεμένος ἀπὸ τὶς ἐνέργειες τοῦ διαβόλου,γιὰ νὰ διασκεδάζει μὲ τοὺς φίλους του,ντύθηκε μουσουλμάνος,λέγοντας ὅτι εἶναι Ἀγαρηνὸς.Δὲν ἀπατήθηκε ὅμως τόσο πολὺ,ὥστε νὰ ὁδηγηθεῖ σὲ περιτομὴ.Ἀλλὰ ἀμέσως κατάλαβε τὸ ἀμάρτημά του,μετανόησε καὶ ἔκλαψε πικρὰ,ὅπως ὁ Πέτρος.Ἀφοῦ ἀναχώρησε ἀπὸ τὴν πατρίδα του,πῆγε στὸ Ἅγιον Ὄρος,στὴ βασιλικὴ καὶ σταυροπηγιακὴ μονὴ τῆς Λαύρας.Ἔλαβε τὸ μοναχικὸ σχῆμα, μετονομάσθηκε σὲ Παῦλος καὶ ἀπὸ ἐκεῖ ἀναχώρησε γιὰ τὴ μονὴ τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος, ὁπου παρέμεινε τρία ἔτη μὲ νηστεία,ἀγρυπνία καὶ συχνὴ κοινωνία τῶν Θείων καὶ Ἀχράντων Μυστηρίων.Τότε γεννήθηκε σὲ αὐτὸν ἡ ἐπιθυμία νὰ μαρτυρήσει ὑπὲρ τοῦ Χριστοῦ.Τὸν πόθο του αὐτὸ ἐκμυστηρεύθηκε στὸν πνευματικό του πατέρα Ἱερομόναχο Ἀνανία,τῆς Σκήτης τῆς Ἁγίας Ἄννης,ὁ ὁποῖος ἐνῶ κατ’ἀρχὰς θέλησε νὰ τὸν ἐμποδίσει,στὴν συνέχεια τὸν ὑπέβαλε στὶς δέουσες δοκιμασίες, μετὰ τὶς ὁποῖες τὸν ἔστειλε μὲ τὴν εὐλογία του πρὸς τὴν ὁδὸ τοῦ μαρτυρίου.
Ὁ Παῦλος,ἀφοῦ ἀναχώρησε ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὄρος,μετέβη στὴ μονὴ τῆς Θεοτόκου τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου,στὰ Καλάβρυτα,ὅπου παρέμεινε ἐπὶ σαράντα ἡμέρες νηστεύοντας καὶ προσευχόμενος πρὸς τὴν Θεοτόκο,γιὰ νὰ τὸν ἐνδυναμώσει κατὰ τὸν ἱερὸ ἀγώνα του.Ἀκολούθως ἐμφανίσθηκε στὸν μουφτὴ τῆς Τριπόλεως,ἐνώπιον τοῦ ὁποίου ἀπεκήρυξε τὸ Μωαμεθανισμὸ καὶ ὁμολόγησε τὸν Χριστὸ.Ὁ ἡγεμόνας παρατηρώντας τὸ ἀμετάθετο τῆς γνώμης τοῦ Παύλου,πρόσταξε νὰ ἀποκεφαλισθεῖ.Οἱ στρατιῶτες τὸν ἀποκεφάλισαν,τὸ 1818,σὲ ἡλικία εἴκοσι ὀκτὼ ἐτῶν καὶ ἔριξαν τὸ Ἅγιο λείψανό του μέσα στὸ βόθρο τῆς οἰκίας τοῦ ἡγεμόνος,χωρὶς αὐτὸ νὰ ἀλλοιωθεῖ. Παρὰ ταῦτα,δύο φιλομάρτυρες Χριστιανοὶ, εἰκοσι ἡμέρες μετὰ τῆν θανάτωση τοῦ Ἁγίου,ἀνακάλυψαν αὐτὸ,τὸ ἔκλεψαν κατὰ τὴν διάρκεια τῆς νύχτας καὶ ἀφοῦ τὸ ἔπλυναν,τὸ μετέφεραν καὶ τὸ ἐνταφίασαν μὲ εὐλάβεια στὴν ἱερὰ μονὴ τοῦ Ἁγίου Νικολάου Βαρσῶν.
