Η περίοδος αυτή, η πιο κατανυκτική της Εκκλησίας μας, ξεκινά από την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο. Ονομάσθηκε έτσι, επειδή έγινε κατά μίμησιν της νηστείας,την οποίαν έκαμε ο Κύριος πρίν αρχίσει το δημόσιο έργο Του, και η οποία διήρκεσε σαράντα ημέρες. Επίσης ονομάσθηκε Μεγάλη για να ξεχωρίζει από την νηστεία των Χριστουγέννων, η οποία διαρκεί λιγότερες ημέρες και είναι ελαφρότερη. Τεσσαρακονθήμερη νηστεία έκαναν την περίοδο της Παλαιάς Διαθήκης ο Μωυσης και ο Προφήτης Ηλίας.Έχει θεσπισθεί, κατά τον Ιερό Χρυσόστομο, από την Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο, (318μ.Χ),όπου οι Πατέρες όρισαν: <τεσσαράκοντα ημέρας νηστείας,προσευχής, ιερών ακροάσεων,λατρευτικών συνάξεων, ελεημοσύνης και εξομολογήσεως, ώστε να προετοιμασθούμε όλοι επιμελώς, με καθαρά συνείδησιν να εορτάσομεν τας Αγίας ημέρας των Παθών και της Αναστάσεως του Κυρίου.
Η πρώτη ημέρα της Μ. Τεσσαρακοστής λέγεται Καθαρά Δευτέρα, και η πρώτη εβδομάδα ΚαθαράΕβδομάδα, επειδή οι πιστοί καθαρίζονται με την νηστείατων τροφών και των αισθήσεων. Ο Μ. Βασίλειος ορίζει την πραγματική νηστεία σαν:
<εγκράτεια γλώσσης,θυμού αποχή,επιθυμιών χωρισμός,καταλαλιάς ,ψεύδους και επιορκίας.
Πρώτη Κυριακή των νηστειών (της Ορθοδοξίας). Εορτάζομε την αναστήλωση των Εικόνων (843μ.Χ) από την Αγία Αυτοκράτειρα Θεοδώρα και τον Πατριάρχη Μεθόδιο. Θεσπίστηκε από τους Αγίους Πατέρες γιανα στηρίζει τους πιστούς στην Ορθόδοξη πίστη· και να τους προστατεύει από τις ψυχοκτόνες αιρέσεις. Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί λατρεύουν ΜΟΝΟ τον Τριαδικό Θεό, ενώ αποδίδουν τιμή και δόξα στηνΥπεραγία Θεοτόκο και τους Αγίους. Η πρώτη εβδομάδα συνήθως αφιερώνεται, στην Εξωτερική Ιεραποστολή.
Δευτέρα Κυριακή των νηστειών (+ Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά) (+1368 μ.Χ) .Υπήρξε κορυφαίος Διδάσκαλος των Ορθοδόξων δογμάτων της Εκκλησίας και ακαταγώνιστος πολέμιος των κακοδοξιών. Η μνήμη του προβάλλεται σαν συνέχεια της Κυριακής της Ορθοδοξίας.
Τρίτη Κυριακή των νηστειών (της Σταυροπροσκυνήσεως). Η Εκκλησία, επειδή με την χάρι του Θεού βρισκόμαστε στο μέσο του δρόμου της νηστείας, προβάλλει προς ενίσχυση τον Τίμιον Σταυρό, την χαρά του κόσμου, το στήριγμα των δικαίων, την ελπίδα των αμαρτωλών. Την ημέρα αυτή ψάλλουμε: Τον Σταυρόν σου προσκυνούμεν Δέσποτα, και την Αγίαν σου Ανάστασιν δοξάζομεν.
Τετάρτη Κυριακή των νηστειών (+Αγίου Ιωάννου της Κλίμακος). Η μνήμη του εορτάζεται και την 30ηΜαρτίου, αλλά επειδή η Κλίμαξ των λόγων του είναι προσφιλές ανάγνωσμα των πιστών την περίοδο αυτή, επαναλαμβάνεται σήμερα.
Πέμπτη του Μεγάλου Κανόνος. Την ημέρα αυτή ψάλλομε την Ακολουθία του Μεγάλου Κανόνος,ο οποίος έχει ένδεκα ειρμούς και διακόσια πενήντα τροπάρια, είναι δε έργο του Αγίου Ανδρέου Κρήτης. Η κεντρική ιδέα όλου του κανόνος είναι η μετάνοια.
Σάββατον του Ακαθίστου Ύμνου. Ψάλλεται ο Ακάθιστος Ύμνος με τον Όρθρο, κυρίως στις Ιερές Μονές, ενώ στις Ενορίες ψάλλεται το απόγευμα της Παρασκευής με το μικρό Απόδειπνο.Ο Ακάθιστος Ύμνος ψάλλεται και τμηματικά στις Ενορίες μας στις πρώτες τέσσαρες Παρασκευές της Μ. Τεσσαρακοστής. Περιέχει προοίμιον, το γνωστό σε όλους Τη Υπερμάχω Στρατηγώ, καθώς και εικοσιτέσσερους Οίκους, η δε Ακροστιχίδα του είναι αλφαβητική. Έχει δύο εφύμνια το Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε και το Αλληλούια.
Πέμπτη Κυριακή των νηστειών (+Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας). Η μνήμη της εορτάζεται την 1ηΑπριλίου, προβάλλεται όμως και σήμερα προς διέγερση των ραθύμων και αμαρτωλών εις μετάνοια.
Σάββατον του Λαζάρου.Η Εκκλησία μας γιορτάζει την έγερση του δικαίου φίλου του Κυρίου, του Λαζάρου, του τετραημέρου από την Βηθανία. Η Ανάσταση αυτή, αποτελεί προτύπωση της Αναστάσεως του Κυρίου. Σάββατον του Λαζάρου
Κυριακή των Βαίων. Εορτάζουμε την θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, επί πώλου όνου. Τα βάγια δείχνουν την νίκη του Χριστού κατά του διαβόλου και του θανάτου, ενώ το πουλαράκι , δείχνει την επιστροφή των εθνών (ειδωλολατρών) στο Χριστό. Η Εκκλησία ψάλλει: Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου. Θεός Κύριος και επέφανεν ημίν. Κυριακή των Βαίων
