Ό Άγιος Ελευθέριος γεννήθηκε στην Ελλάδα και έζησε το 2ο αιώνα μ.Χ. Τότε αυτοκράτορας ήταν ό Κόμμοδος και ό Σεπτίμιος Σεβήρος. 'Ορφανός από πατέρα, ανατράφηκε σύμφωνα με τίς επιταγές του Ευαγγελίου από την ευσεβέστατη και φιλάνθρωπη μητέρα του, Άνθια. Διακαής πόθος της Άνθίας ήταν να επισκεφθεί τη Ρώμη, πού τα χώματα της είχαν βαφεί με το αίμα των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Κάποτε, λοιπόν, αποφάσισε και πήγε. Μαζί πήρε και το νεαρό γιο της Ελευθέριο. Ό επίσκοπος Ρώμης, όταν είδε τον Ελευθέριο, εκτιμώντας την πολλή νοημοσύνη του, τη θερμή πίστη και το αγνό ήθος του, τον έλαβε υπό την προστασίαν του. Μετά από λίγα χρόνια τον χειροτόνησε διάκονο και έπειτα Ιερέα. Από τη θέση αυτή ό Ελευθέριος αγωνίστηκε με ζήλο για τη διδαχή του ποιμνίου, και σε έργα φιλανθρωπίας. Γι' αυτό και το έτος 182 μ.Χ., με κοινή ψήφο κλήρου και λαού, ανήλθε στον επισκοπικό θρόνο της Ρώμης. Ή φήμη της αρετής του έφθασε μέχρι τη Βρετανία. Έτσι, ό βασιλιάς αυτής Λούκιος έγραψε επιστολή στον 'Ελευθέριο και του δήλωνε ότι αυτός και ό λαός του επιθυμούσαν να γίνουν χριστιανοί. Ό 'Ελευθέριος αμέσως ανταποκρίθηκε, στέλνοντας δύο εκπαιδευμένους στην πίστη άνδρες, πού κατήχησαν και βάπτισαν χριστιανούς το Λούκιο με το λαό του. Όταν ό Σεπτίμιος Σεβήρος εξήγειρε διωγμό κατά των χριστιανών, ό 'Ελευθέριος τον ήλεγξε θαρραλέα. Τότε διατάχθηκε ό μαρτυρικός θάνατος του, μαζί με τη μητέρα του Άνθια. Έτσι ό Ελευθέριος πέρασε "εις την ελευθερίαν της δόξης των τέκνων του Θεοϋ"1. Δηλαδή στην ελευθερία της ένδοξης κατάστασης των παιδιών του θεού.
1. προς Ρωμαίους, η' 21.
Απολυτίκιον. Ήχος πλ. α'. Τον συνάναρχον λόγον.
Ιερέων ποδήρει κατακοσμούμενος. και αιμάτων τοις ρείθροις επισταζόμενος, τω Δεσπότη σου Χριστώ μάκαρ ανέδραμες, Ελευθέριε σοφέ, καθαιρέτα του Σατάν. Διό μη παύση πρεσβεύων, υπέρ των πίστει τιμώντων, την μακαρίαν σου άθλησιν.
