Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για τους νέους ή με τους νέους, αγνοώντας την σύγχρονη πραγματικότητα. Ούτε είναι δυνατό να αγγίξουμε τον προβληματισμό ή να ακούσουμε τον αδάμαστο κοχλασμό της αγωνίας τους, δίχως να ακτινογραφήσουμε τον χώρο, που προωθεί και μεθοδεύει κινήσεις και ενέργειες τόσο διαλυτικές και τόσο διασπαστικές της προσωπικότητός τους. Ας μη ξεχνάμε, εξάλλου, πως οι νέοι είναι παιδιά της εποχής μας. Είναι πιστά αντίγραφα του δικού μας κόσμου, που σέρνεται εφιαλτικά μέσα σε υλιστικούς μονόδρομους. Σε πνυκτικά αδιέξοδα, που δημιουργούν ψυχονευρωτικές τρικυμίες- σωματικές φθορές στην σφριγηλή νεανική ύπαρξη. Για να την σύρουν σ’ έναν ξέφρενο χορό ποικίλης ασυδοσίας.Ο οποίος στραγγίζει την ικμάδα του σώματος θολώνει την διαύγεια του μυαλού ραγίζει τα νεύρα αντοχής αποδυναμώνει κάθε αντιστασιακή πνοή και ευτελίζει το ανθρώπινο πρόσωπο. Το αποτέλεσμα ζυγίζεται δραματικά στην ανήσυχη καθημερινότητα. Οι αξίες περνούν στο περιθώριο της ζωής, με κατάληξη η ζωή και ο άνθρωπος να χάνουν την αξία τους. Η ελευθερία, που αποτελεί την ένθεη σπίθα μέσα στο αδύναμο ανθρώπινο πρόσωπο, δεν έχει πια την ανάλογη ποιοτική βαρύτητα. Εφθαρμένη προσφέρεται στο ποικίλο παζάρι των διαπροσωπικών σχέσεων και αποκτά περιεχόμενο δίχως αντίκρυσμα. Ενώ ταυτόχρονα ένας ασύντακτος παραλογισμός πνίγει το ύφος και το ήθος του νέου, για να του σπρώξει μέσα στον ταλαιπωρημένο κοινωνικό λαβύρινθο, στον οποίο κρυφοζεί ο περίεργος, ατίθασος και σκοτεινός Μινώταυρος της ασυδοσίας και του μαρτυρικού θανάτου.
Έτσι οι νέοι σήμερα – πάντα πλειοψηφικά – πάνω στο πονεμένο σώμα τους φέρνουν τα «στίγματα» της πολύστροφης εξαλλοσύνης, την οποία εμείς οι μεγάλοι αναπτύξαμε, για να διοχετεύσουμε εκεί την εκρηκτικότητα της σεισμικής λογικής και το πύρωμα της ανέραστης καρδιάς μας. Στο τέλος δε σπρώξαμε στο αδιφάγο και εξαντλητικό αυτό χωνευτήρι τα ίδια τα παιδιά μας, θύματα της αφροσύνης και ιερά «σφάγια» του παραλογισμού μας. Το χειρότερο! Μπροστά στην αποκρουστική θέα των ερειπίων, που η άψυχη και αφτέρουγη η αντίθεη και απάνθρωπη τακτική μας έσπειρε, αφού καλά γνωρίζουμε, πως σήμερα «δεν πέθανε μόνο ο Θεός, αλλά και ο άνθρωπος», τολμήσαμε να «χτυπήσουμε» αυτά τα νεύρα της κοινωνικής και εθνικής μας ζωής, τους νέους μας, με την αλόγιστη και βέβηλη κριτική μας. Γι’ αυτό, πολύ δίκαια θα μας επισημάνουν:
- «1 στους 3 χρήστες μπαίνει στα ναρκωτικά πριν από τα 14» (εφημ. ΕΘΝΟΣ)
- «12.000 μαθητές στα ναρκωτικά» (εφημ. ΑΠΟΓ.)
- «Στέκια παγίδες για τη νεολαία» καφετέριες – φαστ φουντ 73,9 κλαμπ (ντίσκο / μπαρ / χορευτικά κέντρα 21,8) (εφημ. ΑΠΟΓ.)
- «Η καφετέρια «ρουφάει» τους νέους μας» ακολουθούν μπαράκαια και Τ.Υ. (ΑΠΟΓ. της Κυριακής)
- «Από τα 12 στα δίχτυα των ναρκωτικών» 6 στα 10 παιδιά είχαν την πρώτη «επαφή» μεταξύ 13 έως 15 ετών (εφημ. ΑΠΟΓ.)
- «Δύο χρόνια μάτωναν το κορμί μου και την ψυχή μου». Το 13χρονο κορίτσι από την Κάρυστο ανοίγει την καρδιά της και αποκαλύπτει αυτούς που την κατέστρεψαν (εφημ. ΑΠΟΓ.)
Και το εκπληκτικό! «Η χρονιά του τζόγου, 1 τρισεκατομμύριο σε λαχεία, καζίνο, λέσχες, λόττο, ζάρια» (εφημ. ΑΔΕΣΜ. ΤΥΠΟΣ)
Για να έρθει μια ακόμη επιβεβαίωση της παθολογίας του κοινωνικού μας σώματος, την οποία ανεβάζουμε στο γαργαλιστικό ύψος της πρωτιάς: «Είμαστε πρώτοι και στον τζόγο» (εφημ. ΑΠΟΓ.). Ένα ολόκληρο χρόνο οι Έλληνες παίξανε συνολικά 863 δις (εφημ. ΕΛΕΥΘ.ΤΥΠΟΣ). Στο σημείο αυτό επιβάλλεται να ανοίξουμε μια παρένθεση. Οι όποιες διαπιστώσεις, τις οποίες έχουμε την δυνατότητα να κάνουμε σήμερα – αιμάτινες καταγραφές της επικαιρότητος από το πονεμένο κοινωνικό μας σώμα – δεν απολυτοποιούν τον κανόνα. Υπάρχουν και οι ευλογημένες εξαιρέσεις.
Οι νέοι των χαρακωμάτων της γενναίας και ανυποχώρητης αντίστασης του ανώτερου ύφους και ήθους. Είναι εκείνοι που τρέφονται από το Πάντιμο και Ζωηφόρο Σώμα του Ζωντανού μας Θεού, ενώ αδιάκοπα, με σύνεση ευπρέπεια και διάκριση, δίδουν την ολόφλογη μαρτυρία της ηθικής και πνευματικής τους αντίστασης. Είναι όλοι εκείνοι, που πεισματικά αντιστέκονται στο απαίσιο κροτάλισμα της φθοράς, που σαν χείμαρρος έρχεται απειλητικά πάνω τους. Είναι οι νέοι που παίζουν, με αθόλωτο πνεύμα θυσίας και αγάπης, στο μεγάλο παιχνίδι της Χάριτος και παραμένουν ελεύθεροι και συνειδησιακά όρθιοι. Γνωρίζουμε, βέβαια, πως ο αγώνας είναι δύσκολος, γιατί η επίθεση είναι τυφλή και πολυμέτωπη. Όσο όμως η ανοιχτή πληγή του Εσταυρωμένου θα ρέει το Αίμα της Αγάπης και της ελευθερίας στο ταλαιπωρημένο δικό μας σώμα, η ελπίδα θα αποτελεί την μοναδικά αληθινή γενέθλια γη της αμάραντης ζωής.
Να περάσουμε όμως αμέσως στο θέμα: Η ώρα της Εκκλησίας μας.
Ρίξτε μια φευγαλέα ματιά στην κοινωνική πραγματικότητα. Θα αντικρύσουμε μια νεολαία αιχμάλωτη σε πολύμορφα δόκανα. Να σύρεται εύκολα και να διασύρεται ανίερα. Την ίδια στιγμή η παιδική ηλικία «μορφώνεται» με αλλοπρόσαλλες και εφιαλτικές σκηνές βίας, από τον μεγάλο «δάσκαλο» την τηλεόραση. Είναι τέτοια δε η επιρροή του παράξενου «ναρκωτικού με την μπρίζα» όπως χαρακτήρισαν την τηλεόραση, ώστε πάνω από το 70% των γονέων «εκφράζουν το φόβο ότι μέσα από την τηλεόραση τα παιδιά συνηθίζουν στη βία» (Καθημερινή). Από ερευνητές στην Αυστραλία επισημαίνεται με ανησυχία, «πως, ένα παιδί που δεν έχει φθάσει ακόμη στην ηλικία των 12 χρόνων, έχει ήδη παρακολουθήσει 8.000 εγκλήματα στην τηλεόραση».
Δεν είχαν δίκιο οι νέοι εκείνοι, που αποτύπωσαν σε τοίχο σχολείου της Αθήνας το αφυπνιστικό σύνθημα: «κλείστε την τηλεόραση και ανοίξτε τα μάτια σας». Αυτό ήθελε να επισημάνει και ο Εθνεργέτης Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, όταν διακήρυσσε: «θα ‘ρθει καιρός, που ο διάβολος θα μπει μέσα σ’ ένα κουτί και θα φωνάζει και τα κέρατα του θα ‘ναι στα κεραμίδια».
Αποδεχόμαστε, λοιπόν, την καλογραμμένη με το μαρκαδόρο αγωνία των σπουδαστών ΙΕΚ Περιστερίου, όταν σημάδευαν το επίκεντρο της σύγχρονης νεανικής τραγωδίας γράφοντας στο τοίχο: «Όταν κλείνει η TV αρχίζει η ζωή». Πάντως σε πρόσφατο σχετικά συνέδριο για την εγκληματικότητα των ανηλίκων επισημάνθηκε πως αυξήθηκε κατά 700%. Ο Έλληνας καθηγητής της Παιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο της Σορβώνης θα επισημάνει: «Στο παιδί που παρακολουθεί TV αμβλύνεται η ικανότητα της κρίσεως». Κι ο ποιητής θα επιμείνει: «Οι βάρβαροι δεν θα ξανάρθουν από τα σύνορα. Ορμούν από τις τηλεοράσεις στα παιδικά δωμάτια».
Την ίδια στιγμή η νεανική κοινότητα συγκλονίζεται από τον αττίθασο δονισμό ψεύτικων και πρόωρα γερασμένων προτύπων, που έρχονται ηθικά, ναυαγισμένα και πνευματικά, αλλοτριωμένα? ψυχικά παραλυμένα και σωματικά ερειπωμένα ? από τον χώρο της σύγχρονης ανερμάτιστης μουσικής. Τραγικοί εκφραστές ενός πρόωρα γερασμένου κόσμου, παραδομένου στην αδηφάγο μέγγενη της αποϊεροποίησης και του ευτελισμού. Αιχμάλωτου στον περίεργο σατανισμό της εποχής. Ο ευτελισμός δίχως όριο, η κοσμικότητα δίχως περιεχόμενο, το εφιαλτικό στράγγισμα της ψυχής από την αμάραντη και ζωηφόρα πνοή του Θεού, δίχως σταματημό η απόγνωση, που πνίγει κι η μοναξιά, που «τσακίζει» κάθε αντίσταση είναι μερικοί από τους μαρτυρικούς καρπούς αυτής της κοινωνικής ζωής των νέων μας. Δεν πρέπει να αγνοούμε, ότι «τα πουλιά δεν τραγουδούν ποτέ μέσα σε σπηλιές» (Χένρυ Ντέιβιντ Θόρουν).
Είναι ακριβής στην διατύπωσή του και ταυτόχρονα ακτινογραφεί την πραγματικότητα, που τόσο βασανιστικά υπάρχει δίπλα της και δραματικά αγγίζει την ψυχή μας, ο λόγος του στοχαστή: «Με βαλαντωμένο το ένστικτο πως πλησιάζει η ανθρωπότητα σε ένα κάποιο τέλος, σε μια φρικτή διεθνή έκρηξη, διασκεδάζουμε σαν μελλοθάνατοι. Και φιλολογούμε για την οικονομική κρίση, για την ενεργειακή κρίση, χωρίς να λογαριάζουμε ότι η κρίση αυτή βρίσκεται μέσα μας, ξεκινά από μας κι εμάς πλήττει βαριά. Είναι κρίση ψυχής, κενότητα συνείδησης, αδράνεια καρδιάς που βαρβαρώνει την κοινή των ανθρώπων ζωή κι ωθεί στην έσχατη απελπισία την ανθρωπότητα. Δεν κινδυνεύει, λοιπόν, να γκρεμιστεί μια πτέρυγα του σπιτιού μας, αλλά το σπίτι ολόκληρο να σωριαστεί και να ζήσει η ανθρωπότητα ένα θάνατο που ταραγμένη οσμίζεται στον αγέρα και δεν ξέρει πώς να τον αποτρέψει. Δεν ξέρει, γιατί έμαθε τα μαθήματά του πνεύματος, που πολέμησε δεινά στις στερνές αυτές δεκαετίες.
Στον πόλεμο αυτόν εναντίον του πνεύματος έχουν συμπράξει πολιτικοί, συγγραφείς και στοχαστές, εκπαιδευτικοί και δημοσιογράφοι, κληρικοί και λαϊκοί, μεγάλοι και μικροί οικονομικοί παράγοντες, γραφειοκράτες, επιστήμονες, καλλιτέχνες και σήμερα όλοι απορούν μπροστά στην κρίση. Αυτό που ζούμε είναι μια φοβερή φάση της κρίσης του πολιτισμού μας, της συντριβής του ανθρώπου ως ούτως πνευματικού, ως εικόνας του Θεού» (Κ. Τσιροπούλου, Παιδεία Ελευθερίας, εκδ. των Φίλων, Αθήναι, σελ. 66). Αυτή η διαπίστωση, φοβερή και δύσκολη στην αλήθεια της, θερμομετρεί την ποιοτική ζωτικότητα του σύγχρονου ανθρώπου. Και την λογικότητα της κοινωνίας του. Δεν είναι, λοιπόν, άστοχη η παρατήρηση, ως «η σημερινή κοινωνία της αφθονίας είναι κοινωνία των αναγκών. Είναι η κοινωνία που μετατρέπει την επιθυμία σε ανάγκη, κάνοντας τον άνθρωπο να νιώθει φτωχός μέσα στα πλούτη του, έλλειψη μέσα στα πολλά, γιατί οι ανάγκες του είναι ανταλλάξιμες και άρα δεν τελειώνουν ποτέ. Ο άνθρωπος πουλιέται για να μπορεί να αγοράζει. Η επιτυχία του μετριέται από το πόσο μεγάλο και πολυτελές είναι το σπίτι του, από πόσα άλογα είναι το αυτοκίνητό του, από τι μάρκα είναι τα ρούχα του. Το πολυτελές σπίτι, το ακριβό αυτοκίνητο, αποκτούν αξία όχι γι’ αυτά που προσφέρουν καθεαυτά, αλλά γιατί εκλαμβάνονται ως όροι σύγκρισης με το διπλανό. Παύουν να είναι υπηρετικά των αναγκών του ανθρώπου και μετατρέπονται σε σύμβολα γοήτρου, κοινωνικού κύρους και επιτυχίας. Μέσα από τους παραμορφωτικούς φακούς των διαφημίσεων τα πράγματα αποκτούν μια σημαντική, που καμιά απολύτως σχέση δεν έχει με την πραγματική αποστολή της» (Στ. Φωτίου, Η νεότης της Εκκλησίας και η Εκκλησία της νεότητος, εις: Η Ορθοδοξία μπροστά στις προκλήσεις του σύγχρονου κόσμου, σελ. 39).
Τώρα λοιπόν, μπορούμε να νιώσουμε, πως η «καταφάνερη κόπωση του ανθρώπου που εισέρχεται στον 21ο αιώνα, είναι κόπωση βεβαρημένης και σαπισμένης ψυχής μέσα σ’ εύρωστα, πανέμορφα σώματα – αντίφαση συνταρακτική. Στο βάθος αυτών των κατισχυμένων ψυχών υπάρχει συσσωρευμένη μια αηδία της ιστορίας – γεύση αηδής, εμπειρία αηδής, μνήμη αηδής, συνειδητοποίηση της θηριώδους παραβίασης του ιερού του Ανθρώπου -της κυνικής και στείρας καταστρατήγησης του αγιασμού της ζωής ως φιλοξενίας του όντος, όχι ως ληστρικής Κατοχής κι εκμετάλλευσης της. Και μια φαρμακερή βεβαίωση ματαιότητας που τις βουβαίνει, που αποσβολώνει τις συνειδήσεις, στραγγίζει τον ενθουσιασμό της καρδιάς, την έμπνευση του πνεύματος.
Από αυτά όμως τα υλικά έχει ανάγκη η ζωή για να ανασκευάσει τις δομές της, για να στηρίξει δυνατά τον άνθρωπο και να τον εμποδίσει να γλιστρήσει στο χάος και στην τύχη που συνιστούν στοιχεία τραγωδίας» (Κ. Τσιροπούλου, η υπόθεση του ανθρώπου, εκδ. Αστρολάβος, Ευθύνη, Αθήνα σελ. 329).
Μέσα σ’ αυτό τον πολύστροφο και διαλυτικό κυκλώνα υποτίμησης και φθοράς καλούνται να ζήσουν οι νέοι. Και ταυτόχρονα να δημιουργήσουν. Να κινηθούν με ευπρέπεια και σύνεση, όταν τα κύματα της ποικίλης ανταρσίας και του ευτελισμού απειλητικά σημαδεύουν την ζωή τους. Όταν ο καθωσπρεπισμός και το βόλεμα ο ετσιθελισμός και η υποκρισία, σαν αφορμάριστα πλάνα τηλεοπτικού ρεπορτάζ εισβάλλουν στην ζωή τους και βάναυσα την προκαλούν. Όταν η εφιαλτική λογική των μεγάλων προσγειώνει την ανήσυχη νεολαία μας σε ιδεολογικά και κοινωνικά ναρκοπέδια, τα οποία επιβάλλουν τον τρόμο, την αγωνία και την ασίγαστη περιπέτεια στη ζωή της, για να ξεσπάσει δυναμικά:«Μας είπαν να ζήσουμε σ’ ένα κόσμο γεμάτο βία και αδικία? όταν τον ζήσαμε, μας είπαν αλήτες».Έχουν, λοιπόν, δίκιο όταν στα τραγούδια τους οι Έλληνες Ροκάδες περίλυπα θα τραγουδήσουν: «Ό,τι θέλεις σου δίνουν το Θεό τους προδίδουν αν εσύ τους το πεις».
Κι αυτή η βαρειά και καταθλιπτική αίσθηση της μοναξιάς, που πληγώνει και σπρώχνει σε αποδράσεις θανάτου, αφού στην μικρή και ασήμαντη διάρκεια ενός έτους παρατηρήθηκε «κατακόρυφη αύξηση των δηλητηριάσεων και των αποπειρών αυτοκτονίας» (Καθημ. 1-7- 99). Η τραγική επιβεβαίωση γίνεται πένθιμος σκοπός, στον οποίο τόσο εκφραστικά τονίζουν: «σας τυφλώνει σαν κυκλώνας η αλήθεια σας κυκλώνει».
Μήπως σήμερα επιβεβαιώνεται ο Μ. Αντώνιος, όταν υποστήριζε:«Θα έλθει καιρός που οι άνθρωποι θα γίνουν μανιακοί και όταν δουν κάποιον λογικό, θα ξεσηκωθούν εναντίον του λέγοντας: Εσύ είσαι μανιακός», επειδή δεν είναι όμοιος με αυτούς». Μάλλον την δική μας εποχή θα είχε ο άγιος του Θεού κατά νου όταν χάραζε τις τόσο αληθινές αυτές σκέψεις. Για να συμπληρώνει μετά 16 αιώνες ο Όργουελ: «σε μια εποχή καθολικής εξαχρείωσης το να λες την αλήθεια είναι πράξη επαναστατική». Υπέρτατη έκφραση εσωτερικής ελευθερίας
